Kalp ameliyatları geçmişi çok uzak olmayan 1950’li yıllardan beri hatırı sayılır bir yol kat etmiştir. Günümüzde hemen her kalp hastalığına gerekli olduğu durumlarda cerrahi müdahale yapılabilmekte ve oldukça başarılı sonuçlar elde edilmektedir.

Hastalar genel olarak ameliyatı yapan hekim ile muhatap oldukları için cerrahiyi yapanın tek kişi olduğu zannetseler dahi, kalp ameliyatları oldukça kalabalık bir ekip tarafından gerçekleştirilir ve be ekibin her bireyinin yadsınamaz öneme sahip hayati bir görevi bulunur. Ekip bir zincir yapısındadır ve zincirde eksik ya da zayıf halka olması durumundan başarıdan söz etmek pek mümkün olmaz. Ekibe dahil olan her personel özel eğitim almış ve bu konuda özelleşmiş kişiler olup, diğer branşlardan farklı olarak bu konuya özgül olmayan personel tarafından bu işlerin yapılması mümkün değildir.

Hastanın ameliyat için yatışı itibarı ile kronolojik sıra ile anlatmak kolaylık sağlayacaktır. Gerekli ameliyat endikasyonu konmuş ve yatışa gelen hasta servis hemşiresi tarafından karşılandığında mevcut hastalıkları, kullandığı ilaçlar ve hikayesi alınarak yapılmış ve ameliyat endikasyonu koyduran tetkikler alınır ve dosyaya konulur. Hastanı gerekli ameliyat öncesi tetkikleri istenerek sonuçları takip edilir ve ameliyat için gerekli olan, ameliyat türüne göre değişen sayıda kan ve kan ürünü istemleri yapılır. Hastanın cerrahi onam formları hastaya verilir ve hekimi tarafından yapılacak sözlü açıklamayı takiben imzalatılarak teslim alınır. Ameliyat öncesi anestezi konsültasyonu ve eğer gerekli ise diğer bölümlerden konsültasyonlar istenerek sonuçları tamamlanır. Anestezi hekimi tarafından hasta cerrahi öncesi değerlendirilir ve gerekli ise ek tetkik ve konsültasyonlar istenir. Hastanın ameliyat öncesi serviste yattığı süreçte gerekli vital bulgu ve ek takipler servis hemşirelerince yapılır.

Cerrahi günü hasta ameliyat öncesi gerekli ilaç tedavilerini takiben ameliyathane sedyesi ile “porter” ve servis hemşiresi nezaretinde ameliyathaneye indirilir. Burada cerrahiye katılacak olan anestezi hekimi, anestezi teknisyeni ve oda teknisyeni tarafından karşılanıp gerekli bilgiler devir edilir. Hasta odaya alındığında gerekli cihaz monitörizasyonu için özel ekipman hastaya bağlanır. Hastaya pozisyon verilir. Bu süreç anestezi teknisyeni ve oda teknisyeni tarafından yürütülür. Daha sonra hasta anestezi hekimince uyutulur ve gerekli damar yolu, atar damar yolu ve kateterleri takılır. Hasta cerrahi amaçlı cerrah(lar) ve ameliyat hemşireleri tarafından steril şartlarda temizlenerek örtülür ve cerrahiye başlanır. Her ne kadar kalp ameliyatları tek cerrah tarafından yapılabilir olsa da iki cerrah tarafından yapılması hem sorumluluğun paylaşılması hem de işin daha kolay ve hızlı yapılması ve cerrahi kararlar açısından daha sağlıklıdır. Hasta çoğu kalp ameliyatı sırasında kalp-akciğer makinasına bağlanır. Bu süreç geçen hafta başka bir yazımda ayrıntısı ile anlattığım perfüzyonist tarafından idame edilir.

Perfüzyonistlik oldukça komplike ve sofistike bir iş ve kalp-akciğer makinası süreci de bir o kadar komplike bir süreçtir. Cerrahi sırasında hastanın tüm hemodinamik ve hayati verileri anestezi teknisyeni, anestezi hekimi ve perfüzyonist tarafından takip edilir. Oda teknisyeni cerrahi sırasında gerekli alet edevatın sağlanması ve idamesinden sorumludur ve kalp cerrahisi ameliyatları için özel olarak yetiştirilmiştir. Ameliyat bittiğinde hasta monitörize bir şekilde anestezi hekimi, anestezi teknisyeni ve oda teknisyeni nezaretinde kalp damar cerrahisi yoğun bakıma transfer edilir. Burada yoğun bakım hemşireleri tarafından tüm gerekli bilgileri verilerek devir alınan hasta yine tüm hayati verilerin değerlendirilmesi amaçlı monitörize edilir. Hastanın takibi cerrah ve yoğun bakım hemşireleri tarafından yapılır. Hastanın hem hayati verileri hem de cerrahi drenlerin takibi yapılır. Hastalar hemen her zaman kalp ameliyatından anestezi etkisinde ve idamesinde çıkartıldığı için yoğun bakımda solunum makinasına bağlıdır. Solunum makinasında hastanın takibi de yine cerrah ve yoğun bakım hemşirelerince yapılır ve uygun görüldüğü zaman hasta solunum makinasından ayrılır. Hastanın burada hem hayati bulguları takip edilirken hem de gerekli ilaçları verilir ve hastaya zamanı geldiğinde yemek verilir ve hasta mümkün olduğunca sık yürütülür, solunum egzersizleri yaptırılır. Yoğun bakım süreci sona erdiğinde hasta yoğun bakım hemşireleri nezaretinde servise gerekli bilgiler verilerek devir edilir. Burada yine hastanın hayati verileri takip edilir, gerekli ilaçları ve diyeti verilir. Hasta sık sık mobilize edilir ve solunum egzersizleri yaptırılır. Vakti geldiğinde hastanın taburculuk eğitimi cerrah ve servis hemşirelerince verilir ve hasta taburcu edilir.

Bu yazının amacı bir ekip işi olan kalp ameliyatlarında görev alan ekibi okuyuculara tanıtmaktır. Okuyacağınız üzere bir ameliyat için iki kalp damar cerrahı, bir anestezi hekimi, bir anestezi teknisyeni, bir perfüzyonist, iki kalp damar cerrahisi ameliyat hemşiresi, bir oda teknisyeni, yaklaşık altı kişilik yoğun bakım hemşiresi grubu ve yaklaşık altı kişilik bir servis hemşire grubu görev alır. Bu toplamda yirmi kişilik bir ekip demektir. Yani oldukça kalabalık bir ekip görev dağılımı ile çalışır ve ilk paragrafta yaptığım zincir benzetmesindeki gibi bu ekipte bir ya da birkaç zayıf ya da eksik halka olması sonucun başarısını olumsuz etkiler. Ekibin tüm çalışanları kalp damar cerrahisi ameliyatları ve hastaları için özel eğitim almış ve bu konuda özgün olarak çalışmaktadırlar.

Kaynak: TELE1