Avrupa, İran’la ticareti sürdürmek için yöntem buldu

Fransa, İngiltere ve Almanya dışişleri bakanları ABD’nin yaptırımlarından etkilenmeden İran’la ticareti sürdürmek için bir tür takas mekanizması işlevi görecek özel amaçlı kurum olan INSTEX’in kuruluşunu duyurdu. Merkezi Paris’te olması beklenen mekanizmaya ikinci aşamada diğer AB ülkelerinin de katılacağı açıklandı.

Fransa, Almanya, İngiltere dışişleri bakanları İran ile ticareti ABD’nin yaptırımlarından etkilenmeden sürdürmek için özel ödeme mekanizmasını kurduklarını açıkladı.

INSTEX (Instrument for Supporting Trade Exchanges) adı verilen özel amaçlı kurum, İran ile ticaret yapan Avrupalı şirketlerin ABD’nin yaptırımlarından etkilenmemeleri için oluşturulan bir ödeme mekanizması olacak.

Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, İngiltere Dışişleri Bakanı Jeremy Hunt ve Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas dün Romanya’nın başkenti Bükreş’te yapılan AB dışişleri bakanları toplantısının ardından INSTEX’in kuruluşunu açıkladı.

Üç ülkeden yapılan açıklamada INSTEX’in İran ile yasal ticarette ilk olarak ilaç, tıbbi cihaz ve zirai gıda gibi sektörlere odaklanacağı belirtildi.

ABD geçen yıl mayıs ayında İran ile nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmiş ve kasım ayında İran’a kapsamlı yaptırımlar getirmişti. ABD’nin yaptırımları İran ile ticaret yapan üçüncü ülkeleri de hedef alıyor. İran ile 2015 tarihli nükleer anlaşma olan Kapsamlı Ortak Eylem Planı’nın taraflarından AB ülkeleri İngiltere, Fransa ve Almanya ise yaptırımlardan etkilenmemek için bir tür takas mekanizmasının kurulacağını açıklamış ancak bu mekanizmanın kuruluşu uzun süre tamamlanamamıştı.

İran, mekanizmanın kurulmaması durumunda nükleer anlaşmaya bağlılığını yeniden gözden geçireceğini açıklamıştı.

İRAN: GEÇ AMA OLUMLU BİR ADIM

INSTEX’in kuruluşu AB ve İran tarafından da memnuniyetle karşılandı.

AB Dışişleri ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini, Bükreş’te konuya ilişkin yaptığı açıklamada, AB’nin İran ile yapılan nükleer anlaşmaya bağlı kalacağını vurguladı ve ABD’nin ekonomik yaptırımlarına rağmen İran’la yasal olarak ticaret yapmanın bu mekanizma sayesinde mümkün olacağını söyledi.

Mekanizmaya AB’nin “tam destek” verdiğini açıklayan Mogherini, bunun ABD ile ilişkilerde bir kötüleşmeye yol açmasını da beklemediğini belirtti.

INSTEX adlı ödeme mekanizmasına, diğer AB ülkelerinin ikinci aşamada katılması bekleniyor.

İran Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Behram Kasımi de INSTEX’in kuruluşunu memnuniyetle karşıladıklarını belirterek bunu AB’nin taahhütlerini yerine getirmesinin bir ilk adımı olarak değerlendirdiklerini kaydetti.

AB’nin sözkonusu mekanizmayı kurmasının çok uzun sürdüğünü de belirten Kasımi, üç AB ülkesinin bu adımının ABD yaptırımlarının yarattığı kaybı gidermeyi sağlaması gerektiğini vurguladı.

MERKEZİ PARİS’TE OLACAK

INSTEX’in merkezinin Fransa’nın başkenti Paris’te olacağı ve başına Alman Commerzbank’ın eski yöneticisi Per Fischer’in getirileceği ifade ediliyor. Kurumun denetim kurulunda ise Almanya, İngiltere ve Fransa’dan üç diplomat yer alacak.

Reuters’ın haberine göre İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi, Tahran’ın da INSTEX’in bir ayna şirketini ülkede kuracağını açıkladı. Ancak mekanizmanın ticari transferlere ne zaman başlayacağı henüz belli değil. Mekanizmanın işlemeye başlaması için yapılacak teknik hazırlıkların aylar sürebileceği ifade ediliyor.