Yargının pusulası!

Yayın tarihi: 21 Kasım 2023 Salı 1:06 pm - Güncelleme: 21 Kasım 2023 Salı 1:06 pm

Prof. Dr. Emre Kongar

Yargının pusulası Cumhurbaşkanı’nın eylem ve söylemleri değil, Anayasa’nın hükümleridir.

Hatta kimi zaman, bazı yasalar bile yargının pusulası olamaz; çünkü bazı yasalar Anayasaya aykırı nitelik taşıyabilirler.

Başta Anayasa Mahkemesi olmak üzere, bütün yargı organları, Devleti, Demokratik Rejimi ve bunların temeli olan vatandaşların temel hak ve hürriyetlerini korumakla yükümlüdür.

Elbette, Yargıtay da Anayasa’ya ve Anayasa Mahkemesi’nin kararlarına uymak zorundadır.

***

Bakın Anayasa bu konuda neler diyor:

I. Temel hak ve hürriyetlerin niteliği Madde

12 – Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir.

Temel hak ve hürriyetler, kişinin topluma, ailesine ve diğer kişilere karşı ödev ve sorumluluklarını da ihtiva eder.

II. Temel hak ve hürriyetlerin sınırlanması

Madde 13 – Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve laik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.

III. Temel hak ve hürriyetlerin kötüye kullanılamaması

Madde 14 – Anayasada yer alan hak ve hürriyetlerden hiçbiri, Devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmayı ve insan haklarına dayanan demokratik ve lâik Cumhuriyeti ortadan kaldırmayı amaçlayan faaliyetler biçiminde kullanılamaz.

Anayasa hükümlerinden hiçbiri, Devlete veya kişilere, Anayasayla tanınan temel hak ve hürriyetlerin yok edilmesini veya Anayasada belirtilenden daha geniş şekilde sınırlandırılmasını amaçlayan bir faaliyette bulunmayı mümkün kılacak şekilde yorumlanamaz. Bu hükümlere aykırı faaliyette bulunanlar hakkında uygulanacak müeyyideler, kanunla düzenlenir.

IV. Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasının durdurulması

Madde 15 – Savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde, milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlal edilmemek kaydıyla, durumun gerektirdiği ölçüde temel hak ve hürriyetlerin kullanılması kısmen veya tamamen durdurulabilir veya bunlar için Anayasada öngörülen güvencelere aykırı tedbirler alınabilir.

Birinci fıkrada belirlenen durumlarda da savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddi ve manevi varlığının bütünlüğüne dokunulamaz; kimse din, vicdan, düşünce ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz ve bunlardan dolayı suçlanamaz; suç ve cezalar geçmişe yürütülemez; suçluluğu mahkeme kararı ile saptanıncaya kadar kimse suçlu sayılamaz.

***

Yargının pusulası Demokratik Rejim, Temel Hak ve Özgürlükler ve onları koruyan Anayasadır.

İster yüzde 51’le, ister adaylar arasındaki en yüksek oyla, isterse yüzde 99’la seçilsin, hiçbir Cumhurbaşkanı yargının pusulası olamaz!

Kaynak: TELE1