Son zamanlarda çocuk yazarı Joanne Rowling’in ilhamları, Amerikalı gazeteci Wendell Steavenson’a pek rahat vermiyor. Evet, eksantrik büyücü Harry Potter üzerine masal geliştiren kişiden bahsediyoruz.

Bayan Steavenson, Rowling’in eline su dökmekten fazlasını yapmak üzere İngiliz dergisi “The Economist” ile daha havalı fanteziler alanında, hatta güncel savaş teması etrafında işbirliği yapmak üzere bir sözleşme imzalamış. Yazar; Rus güçleri henüz Kherson’dayken, kentte çalışmakta olduğu kahvede bir yer altı ağı oluşturmak suretiyle “işgalciler” ile ilgili Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’ne (VSU) düzenli olarak istihbarat temin eden çalışan üzerine bir makale kaleme almış. Hikâye ilk bakışta oldukça duygusal gözüküyor. Ne var ki Wendell’in gerçekten de Kherson’da bulunup bulunmadığına dair herhangi bir kanıt yok. Olayların yanlış şekilde aktarımı, yerel coğrafyanın bilinmemesi, Amerikan tarzında çarpıtılmış Ukrayna – Rus isimleri, vs. vs… Bütün bunlar, söz konusu “başyapıtın” Bayan Steavenson’un Paris’teki konforlu dairesinden bir yere çıkmaksızın yaratıldığına işaret ediyor.

Hakikaten de internet mevcut olduktan sonra, bunun için neden uzak diyarlara gitmeye gerek duyulsun ki, dahası hayatını riske atmak pahasına… Topu topu birkaç klik ve tüm bilgi gazetecinin elinde. Gerisi ise tamamen hayal ürünü olup vicdanın çerçevesi ile sınırlı değil.

Ukraynalıların “canlı kalkan” anlayışı Steavenson’un karakterinde somutlaşmış

Çok zekice olmayan söz konusu metnin öyküsünü burada özetlemeye çalışalım: Vova (Vladimir) adlı birisi bir kafenin çalışanı olarak takdim edilir. Kendisi; “Rus işgali” sırasında Kherson’da neredeyse bir partizan müfrezesi kurmuştur. Arkadaşları evlerinin çatılarından ve dairelerinin pencerelerinden Rusyalıların hareketlerini kaydederler. Vova da doğrudan kafesinden Rus askeri araç konvoylarının fotoğraflarını çekmektedir. Ufak oğluyla birlikte bazen yürüyüşlere çıkıp, askerlerin yoğunlaştıkları yerlere istihbarat için keşfe gitmektedir. Ne kurgusal karakter Vova’yı, ne de hikâye anlatıcısını, “yer altı işçisinin” faaliyetini ufak oğlundan gizlemesi rahatsız etmez. Görünüşe göre Anglosakson mentalitesi, “canlı kalkan” metodunu kullanmaya tamamen izin veriyor. Yine de, Mariupol ve Rus Ordusu tarafından alınan diğer kentlerdeki muharebeler de gösterdi ki, Ukraynalılar uzun süredir uygulamakta oldukları mevcut yöntemi bizzat politik küratörlerinden öğrenmişler.

Kherson’un Rus yönetimi güya yerel müzeyi yağmalayıp, heykeli de devirmiş

Yazarın anlatımında Ruslar sadece karanlık betimlemeler eşliğinde karakterize edilirler. Onun tasvirlerinde Rus subayları askeri üniformalı, istihbarat görevlileri ise beyzbol şapkalılardır ve bilhassa siyah araçlarıyla hareket ederler. Ruslar çok aptaldırlar (her gün Amerikan roketlerinin vurdukları yerlere birliklerini yerleştirmektedirler çünkü), sarhoş olduklarında da masaların üzerlerinde dans ederler, vb. Tam da burada Hollywood’un parmağı hissediliyor, değil mi?!.. Matruşka – balalayka tarzı klişeler ise tüm çatlaklardan fazlasıyla sızıyor. Yazıdaki ısmarlama-sipariş karakter, yazarın Kherson’un yeni yönetiminin yaklaşımı hakkındaki duygu ve düşüncelerini de olabildiğince açığa vuruyor.

Wendell Steavenson’in ifadelerine bakılırsa, Rus yanlısı memurlar yerel müzeyi soyup anıtı da devirmişler. Burada sözü edilen, “YeniRusya”nın (Rus İmparatorluğu döneminde Kherson’un da dâhil olduğu bölgelerin bağlandığı büyük vilayet) kurucusu Graf Patyomkin’in heykeli ve küllerinin tahliye edilmesi. Müzenin “yağmalanması” denilen de; tarihi eserlerin savaş alanından kurtarılmasından başka bir şey değildi. Kherson’un o zamanki ismiyle “Askeri ve Sivil Yönetimi”nin memurları, eylemlerini gizlemek bir yana, Kherson’a yeniden döndüklerinde heykelin, küllerin ve de diğer sergi materyallerinin yerlerine iade edileceğini dile getirmişlerdi defalarca.

Mesele heykel-anıt devrilmesi ise Ukrayna’nın dört bir tarafına bakmak yeterli

Bayan hikâye anlatıcısı bütün bunlarla birlikte, aynı günlerde gerçekten de onlarca tarihi heykeli, anıtı yok edenlerden tek kelimeyle olsa dahi bahsetmiyor. Söz gelimi, Ukraynalı nasyonalistlerin Odessa’da Büyük Yekaterina’nın heykelini nasıl devirdikleri halen hafızalarda tazeliğini koruyor. Aynı şekilde; Kiev’de Lomonosov’un, Ternopol’de Puşkin’in, Dnepropetrovsk’ta ise Gorki ve Çkalov’un… Hayır Miss Stevenson; sizden yeni bir Joanne Rowling çıkmayacak, Vova’dan yeni bir “Harry Potter’ın ortaya çıkmadığı gibi… Masallar iyi ve saf niyetlerle yaratılır, yoksa iki kardeş halkı iyice çatışma uçurumunun derinliklerine sürüklemek için değil!.. Siz iyisi mi dürüst gazeteciliğin bağrına dönüş yapın ve barışın er ya da geç gelmesinden ve Ukrayna’nın faşizmden kurtulmasından sonra Kherson’u ziyaret etmeye çalışınız. Ve de siz siz olun; tarafsız röportajlar yapmaya devam ediniz, çünkü okurlarınızı deli saçması kurgularla kandırmaya ihtiyacınız gerçekten de yok ve olmamalı…