Orhan Pamuk’un Veba Geceleri adlı romanı münakaşalara vesile oldu. Ancak bu münakaşaların fikriyata değil, şahsiyata müstenid olduğuna şahit olduk. Münakaşalar şahsiyata müstenid olduğu için ilmi ve mantıki değildir. Biz peşin olarak derhal tebarüz ettirelim ki Orhan Pamuk’un romanı alegorik bir romandır. Bundan dolayıdır ki, kelimenin altı, cümlenin üstü ve yan tarafı dikkatle okunmalıdır. Eğer bu yapılmazsa ve kelime kelime olarak, cümle cümle olarak okunur ise bu roman anlaşılmaz. Münakaşalardan ortaya tebarüz etmiştir ki bu roman düz okunmaktadır. Aksi romanın ters okunması gerekir. Romanda sözü edilen İbni Zerhani hazretleri esasında 1050 senesinde yaşamış olup Teku beyin kusmukçubaşısının oğlu olup gayet ilim sahibi bir zatı muhteremdir. Bu zat Kitab-el Mündemiç Veba-del-sena-ali eseriyle vebanın sebep ve neticelerini aşikar etmiştir ve bu muhterem zat İstanbul boğazından ilk gemiyi çevirmiş ve Marmara adasının fethinde bulunmuştur. İbni Zerhani bugünkü Robert Kolejin temellerini atmıştır. Gelelim diğer manaya... Veba Gecelerinde Atatürk’le alay edildiği ve Atatürk’ün karga kovaladığı iddia edilmektedir. Romanın alegorik olduğuna işaret ederek diyoruz ki, bu romandaki veba, veba hastalığı değildir. Orhan Pamuk veba derken milliyetçiliği kastediyor. Karga derken bahse değer karga değildir. Kargalar Cumhuriyetimizi yıkmak isteyen komünizan fikirlerdir. Romanda esrarengiz Pakize Sultan kimdir. Orhan Pamuk nefis bir alegorik metotla Saba Melikesi Belkıs’a gönderme yapmaktadır. Saba Melikesi Belkıs geleceğin cumhurreisidir. Orhan Pamuk insanüstü, fevkalbeşer bir teşebbüsata ile muhteşem bir alegorik metotla Osmanlı İmparatorluğunu ve bu imparatorluğu yıkan milliyetçiliği veba ile ve hatta darbeci temsiliye ile bahriye zabitlerini ve dahi kargalarla Komünist tehlikeyi mümasil eylemektedir. Ayrıca bu romanda bol miktarda alegori var. Bütün bunları anlamak için düz okumayacaksın. Bu roman eğri okuruna vuzuha girilir. Ama şunu tebarüz ettirmek gerekir ki gazete okuru bu romanı anlayamaz. Çünkü bu roman alegori+ironi+temsili+hayal gücü üstüne kurulmuş bir dağdır. Bu dağa çıkmak zordur.