‘Gerçek faiz yüzde 42.5 değil, şeytan ayrıntıda gizli’

Yayın tarihi: 22 Aralık 2023 Cuma 10:09 am - Güncelleme: 22 Aralık 2023 Cuma 10:13 am

Gelişmelerden anında haberdar olmak için Google news'te TELE1'e Abone Ol

Merkez Bankası’nın faiz kararını değerlendiren iktisatçı Fatih Özatay ‘gerçek politika faizinin yüzde 42.5 olmadığını’ belirterek swap faizine dikkat çekti.

Merkez Bankası dün yine faiz artırarak politika faizini yüzde 42.5’a çıkarttı. Kararı YetkinReport’taki yazısında değerlendiren iktisatçı Fatih Özatay ‘gerçek politika faizinin yüzde 42.5 olmadığını’ belirtti. Ortalama swap faizine dikkat çeken Özatay’ın yazısının ilgili kısmı şöyle:

“Döviz karşılığı Türk lirası swap işleminin bankalara maliyeti ihale gününde geçerli olan repo faizinin yaklaşık 0,5 altında oluyor. “Ne var bunda; sonuçta biri yüzde 42,5 diğeri yüzde 42” diyebilirsiniz. Şeytan ayrıntıda gizli. Swap ihalelerinin vadesi üç aya kadar çıkabiliyor. Oysa normal repo ihalelerinde bu vade bir hafta. Mesela şu anda 23 Kasım’da repo faizi yüzde 40’a yükseltilmeden önceki günde (repo faizi yüzde 35 iken) hatta faizin yükseltildiği günün sabahında, üç ay vadeyle bankalara yaklaşık yüzde 34,5 faizle aktarılan fonlar var.

Çok fazla teknik ayrıntı oldu belki ama kıssadan ilk hisse şu: 22 Aralık ya da 3 Ocak günü -günleri rasgele seçtim- gerçek politika faizi yüzde 42,5 değil, belki yüzde 38 olacak. Zira, bankalara Merkez Bankası’nın ödünç verdiği fonları bir havuzun içindeki su miktarı olarak düşünürseniz, o suyun ortalama ısısı (fonun ortalama maliyeti) o günden önceki üç ay içinde çeşitli vadelerde bankalara aktarılan fonların ağırlıklı ortalama faizi olacak. Ve biz bu ağırlıklı ortalama fon faizini bilmiyoruz. Oysa gerçek politika faizi o.

‘GERÇEK POLİTİKA FAİZİ AÇIKLANMALI’

Tamam; Merkez Bankası’nın döviz rezervini artırması gerekiyor. Bu nedenle swap işlemi yapıyor. Gerçi, swap işlemi karşılığında artan brüt döviz rezervi, net döviz rezervi değişmiyor (dövizi bir süre sonra geri verecek çünkü), ama bunu unutalım; hiç yoktan brüt rezervin artması da iyidir diyelim. Bu nedenle, Merkez Bankası döviz karşılığı swap işlemlerinin bir süre daha devam etmesini kaçınılmaz buluyorsa, hiç olmazsa bu işlemlerin vadesini kısaltmayı değerlendirmeli. Ağırlıklı ortalama swap faizini, yani gerçek politika faizini ise mutlaka açıklamalı. Öte yandan, bu işlemlerin, bankaları daha ucuz Türk lirasına kavuşabilmek için döviz cinsinden borçlanmaya ittiğini de unutmamalı. Bu da ikinci kıssadan hisse.

Üçüncü kıssadan hisse de şu: Hiçbir şey, Türk lirası cinsinden mali varlıkların riskinin düşerek aranan mali varlıklar haline gelmesi sonucunda -yani doğal yollardan- artacak döviz rezervinin yerini tutmaz. Sadece faiz ve vergi artışları ile bunu sağlamak mümkün değil; kapsamlı bir programa ihtiyaç var.”

YAZININ TAMAMI

Faiz kararı sonrası dolar ve euroda son durum

SWAP NEDİR?

Swap kelime anlamı olarak “değiş tokuş etmek, takas etmek, değiştirmek” gibi anlamlara gelmektedir. Swap; iki tarafın belirli bir zaman dilimi içinde bir varlık ya da yükümlülüğe bağlı olan farklı faiz ödemelerini veya döviz cinsini karşılıklı olarak değiştirdikleri bir takas sözleşmesidir diye tanımlanabilmektedir. Örneğin on yıllık sabit faizli borca sahip bir firma ile benzer ancak dalgalı faizli borca sahip bir firma birbirlerinin yükümlülüklerini değiştirebilir. Swap işlemlerinde, faiz oranları ile döviz kurlarındaki değişmeler sonucunda ortaya çıkan riski en aza indirmek amaçlanmaktadır.

Merkez Bankası’nın faiz kararı döviz kurunu nasıl etkileyecek? Ekonomistler TELE1’e anlattı

FAİZ SWAP’İ NEDİR?

Faiz swapları, piyasaya çıktıkları 1980’li yıllardan itibaren dünya çapında gittikçe büyüyen bir hacme ulaşmışlardır. Faiz swaplarının büyük bir çoğunluğu Amerikan Doları ile yapılmaktadır. Bununla birlikte özellikle 1985 yılından itibaren önde gelen diğer para birimleri üzerinden de faiz swapı işlemleri yapılmaya başlanmış ve gittikçe yaygınlaşmıştır. İşlem hacmi bakımından faiz swapları, swap türleri arasında en başta gelenlerden biridir. Bir faiz oranı swapı, tarafların anlaştıkları varsayımsal ana para tutarına bağlı olarak hesaplanan sabit faiz ödemeleri ile dalgalı faiz ödemelerinin aynı para birimi üzerinden birbirleri ile değiştirilmesine ilişkin iki taraf arasında yapılan bir anlaşmadır.