Araştırma: Türkiye, Avrupa’da en düşük emekli aylığına sahip ikinci ülke

DİSK’in araştırmasına göre Türkiye, Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında en düşük ortalama emekli ve hak sahibi aylığına sahip ikinci ülke.

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK) Araştırma Merkezi, ‘ Avrupa ve Türkiye’de Emeklilerin Durumu’ araştırmasını yayınladı. Türkiye ile Avrupa ülkelerinde emeklilerin durumunu karşılaştırmalı olarak ele alan araştırmada 2012-2021 yılları arasını kapsıyor.

Araştırmaya göre Euro cinsinden emekli aylığı Türkiye’de 2012 ve 2021 arasında yüzde 33.6 azaldı. Türkiye’de ortalama emekli aylığı merkez Avrupa ülkelerinin altıda biri.

2021’de ortalama emekli aylığı İspanya’da bin 417 Euro, Fransa’da bin 485 Euro, Almanya’da bin 552 Euro, İtalya’da bin 582 Euro, Belçika’da bin 717 Euro, Hollanda’da ise iki bin 3 Euro iken olurken, Türkiye’de sadece 237 Euro’da kaldı.

Emekli nasıl sefalete mahkum edildi? Yasa 2008’de çıkarıldı, AKP ‘reform’ dedi

‘TÜRKİYE EN DÜŞÜK EMEKLİ AYLIĞINA SAHİP İKİNCİ ÜLKE’

Araştırmadan bazı kısımlar şu şekilde:

Türkiye, Avrupa ülkeleri ile kıyaslandığında en düşük ortalama emekli ve hak sahibi aylığına sahip ikinci ülkedir. 2021’de Türkiye’de ortalama emekli ve hak sahibi aylığı 237 avrodur. 11 Avrupa ülkeleri içinde Türkiye’den daha düşük emekli ve hak sahibi aylığına sahip ülke 224 avro ile Bulgaristan’dır. Sırbistan (259 avro), Romanya (351 avro) ve Litvanya (364 avro) en düşük emekli ve hak sahibi aylığına sahip beş ülkenin içinde yer almaktadır. 2021’de emekli ve hak sahibi aylığı en yüksek ilk üç Avrupa ülkesi Lüksemburg (2.734 avro), İzlanda (2.513 avro) ve Norveç’tir (2.448 avro) (Grafik 7, Tablo 4).

Türkiye’den daha düşük emekli ve hak sahibi aylığına sahip ülke sayısı 2012’de 9 iken 2021’de 1’dir. 2012 yılında Türkiye, AB ülkeleri arasında emekli ve hak sahibi aylığı en düşük onuncu ülkeydi. 2012 yılında Türkiye’de ortalama emekli aylığı 357 avro idi. 2012’de Avrupa ülkeleri içinde en düşük emekli ve hak sahibi aylığına sahip ilk üç ülke Bulgaristan (128 avro), Romanya (177 avro) ve Sırbistan (209 avro) iken en yüksek emekli aylığına sahip ilk üç ülke Norveç (2.365 avro), Lüksemburg (2.252 avro) ve İsviçre’ydi (1.798 avro).

Avrupa ülkeleri emekli ve hak sahibi aylıklarının 2012 ve 2021 yılları arasında artış oranına bakıldığında Türkiye’nin avro cinsinden emekli aylığının 9 yılda yüzde 33,6 azaldığı görülmektedir. Türkiye dışında emekli ve hak sahibi aylığı azalan tek ülke yüzde 1,8 ile Yunanistan’dır.

TÜRKİYE EMEKLİ AYLIĞININ ASGARİ ÜCRETE ORANI EN DÜŞÜK ÜLKELERDEN

Ortalama emekli aylıklarının asgari ücretle ilişkisi emekli aylıklarının düzeyi ile ilgili önemli bir göstergedir. Kuşkusuz ülkelere göre asgari ücret kapsamı çok farklı olduğu için asgari ücretin ülkelere göre önemi farklıdır. Türkiye, Avrupa ülkelerinin aksine, asgari ücret kapsamı oldukça yüksek olan bir ülkedir. AB ülkelerinde asgari ücret civarında çalışanların oranı ortalama yüzde 4 iken Türkiye’de bu oran yüzde 40-50 civarında seyretmektedir. Ancak asgari ücret tutarının geçinmek için gereken en az ücret olması nedeniyle emekli aylıklarının asgari ücrete oranı önemli bir veridir.

Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde ortalama emekli ve hak sahibi aylığının ortalama asgari ücrete oranının en düşük olduğu ülkeler arasındadır. Türkiye asgari ücrete oranla en düşük emekli ve hak sahibi aylığına sahip dördüncü ülkedir. 2021’de Türkiye’de brüt asgari ücret 370 avro, ortalama emekli ve hak sahibi aylığı ise 237 avrodur. Böylece emekli ve hak sahibi aylığının asgari ücrete oranı yüzde 64,1 olmaktadır. Avrupa’da emekli ve hak sahibi aylığının asgari ücrete oranının Türkiye’den daha düşük olduğu üç ülkenin de hem emekli aylığı hem de asgari ücret düzeyi Türkiye’den yüksektir. Emekli ve hak sahibi aylığının asgari ücrete oranının en düşük olduğu ülke yüzde 56,7 ile Litvanya, ikinci ülke yüzde 63,4 ile Slovakya ve yüzde 63,9 ile Slovenya’dır.

Öte yandan kimi Avrupa ülkelerinde emekli ve hak sahibi aylığı asgari ücretin üzerindedir. Emekli ve hak sahibi aylığı asgari ücretin Yunanistan’da yüzde 35,3, İspanya’da yüzde 27,8, Lüksemburg’da yüzde 24,1, Hollanda’da yüzde 18,3, Portekiz’de yüzde 14, Belçika’da yüzde 5,6, Malta’da yüzde 3,3 ve Çekya’da yüzde 1,8 üzerindedir.”

DİĞER BULGULAR

Araştırmadan çıkan diğer bulgular ise özetle şu şekilde:

*2012’de 447 avro olan Türkiye’de ortalama yaşlılık aylığı, 2021’de yüzde 37,2 gerileyerek 281 avroya düştü.

*Emekli aylıklarına Türkiye’de Avrupa’nın yarısından daha az kaynak ayrılıyor: Emekli ödemelerinin GSYH’ye oranı AB-27 ortalamasında yüzde 9,5 iken Türkiye’de yüzde 4,1’dir.

*Türkiye’de aktif/pasif oranının çok düşük olduğu iddiası doğru değildir: 2021 itibarıyla Avrupa ülkelerinde aktif/pasif oranı ortalama 1,6 iken Türkiye’de bu oran 1,9’dur.

*2002 yılında Türkiye’de ortalama emekli ve hak sahibi aylık ve geliri asgari ücretin yüzde 22 fazlası iken 2023’te yüzde 26 altına düştü.

*2002’de ortalama emekli aylığının kişi başına GSYH’ye oranı yüzde 46,4 iken 2024’te yüzde 27,7’ye geriledi.

*2002 yılında yüzde 36,6 olan çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı Aralık 2023’te yüzde 55,3’e yükseldi.

*Bütçede emeklilerin payı düşüyor: 2008-2024 arasında SGK’ye yapılan bütçe transferlerinin oranı 5,2 puan azaldı.

*SGK’de emekliler için yeterince kaynak var: Prim gelirlerinin emekli aylıklarını ve sağlık ödemelerini karşılama oranı 2002’de yüzde 61 iken 2023’te yüzde 76,4’e yükseldi.

ARAŞTIRMANIN TAMAMI İÇİN TIKLAYIN

Çalışma yaşamı uzmanı AKP’nin emeklilere promosyon oyununun arka planını anlattı: Bu mu müjde?

Kaynak: TELE1