Venedik Komisyonu uyardı: Bağış toplayan dernekler silahlanmanın paravanı

Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu tarafından yayınlanan ‘Türkiye’ raporunda, yardım toplayan derneklere dikkat çekildi.

Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu Türkiye’de yardım toplayan derneklere ilişkin bir rapor yayınladı. Komisyon’un yayımladığı görüşte, komisyonun hukuk uzmanları tarafından incelenen kanunun uluslararası gereklilikleri aştığı ve temel insan hakları özellikle dernek kurma özgürlüğü ve ifade özgürlüğünün yanı sıra adil yargılanma hakkı açısından kapsamlı sonuçlara neden olduğu belirtildi.

Komisyonun Türkiye’nin terör açısından yüz yüze geldiği zorlu güvenlik durumunun farkında olduğu kaydedilen açıklamada, yine de Avrupa Konseyi’nin üye devletlerinin terörle mücadele için adım atarken uluslararası insan hakları gibi bütün uluslararası hukuki yükümlülüklerine uymaları gerektiğinin altı çizildi.

İşte Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu tarafından yayınlanan Türkiye raporu:

Türkiye: Venedik Komisyonu, terörle mücadele yasasının insan hakları üzerinde geniş kapsamlı sonuçları olduğunu söylüyor

Strasbourg, 7 Temmuz 2021 – Avrupa Konseyi Venedik Komisyonu uzmanlarına göre; Türkiye’nin yakın zamanda yürürlüğe giren kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanının önlenmesine ilişkin kanun (7262 sayılı Kanun) uluslararası gerekliliklerin ötesine geçiyor ve bir görüşe göre temel insan hakları üzerinde geniş kapsamlı sonuçları olabilir.

Venedik Komisyonu, Türkiye’nin karşı karşıya olduğu zorlu güvenlik durumunu kabul etmekle birlikte, Avrupa Konseyi üye devletlerinin terörle mücadele için adımlar atarken uluslararası insan hakları hukuku da dahil olmak üzere tüm uluslararası yasal yükümlülüklerine uymaları gerektiğini belirtti.

Venedik Komisyonu, 7262 sayılı Kanun’un, amaçları ve faaliyetleri ne olursa olsun tüm derneklere uygulanarak, Mali Eylem Görev Gücü’nün (FATF) ve Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin kitle imha silahlarının yayılmasının finansmanına karşı kararlarının tavsiyelerinin kapsamını aştığını belirtti.

6 Temmuz’da geç yayınlanan görüş, yasa hükümlerinin, özellikle örgütlenme ve ifade özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı olmak üzere temel insan hakları için geniş kapsamlı sonuçlara yol açtığını belirtiyor.

Venedik Komisyonu tarafından vurgulanan özel kaygılar arasında, yardım toplama konusunda ayrım gözetmeyen yeni hükümler, STK’ların risk değerlendirmesinde şeffaflığın olmaması ve yetkililerin bir derneğin yönetim kurulu üyelerini üyelere danışmadan yerine mütevelli ataması yapabilmeleri yer alıyor.  Komisyon, denetim yükümlülüklerinin ihlali nedeniyle para cezalarında ve cezalarda önemli artış nedeniyle orantısız yaptırım risklerinin altını çizdi. Ayrıca Venedik Komisyonu, müfettişlerin bilgi talep etme yetkisinin çok geniş göründüğünü ve özellikle menfaat sahiplerinin mahremiyet haklarına uygun olarak kullanılması gerektiğini gözlemlemiştir.

Venedik Komisyonu ayrıca, yasanın demokratik bir perspektiften hatalı olarak nitelendirdiği, sivil toplum ve diğer paydaşlarla anlamlı bir istişare yapılmadan aceleyle kabul edilmesinden de üzüntü duymaktadır.

7262 Sayılı Kitle İmha Silahlarının Yayılmasının Finansmanının Önlenmesi, Yardım Toplama ve Dernekler Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 27 Aralık 2020 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından onaylanmıştır. Dört gün sonra yürürlüğe girmiştir.

Şubat 2021’de Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Hukuki İşler ve İnsan Hakları Komitesi Venedik Komisyonu’ndan yeni yasanın uluslararası insan hakları standartlarına uygunluğu konusunda görüş istedi.