Uber belgeleri sızdı: Sabah ve Hürriyet’e Uber lehine haberler yaptırıldı

ABD merkezli ulaşım şirketi Uber’e ait binlerce belge sızdırıldı. Şirket, birçok ülkede kurallara uymadan büyümek için bazı üst düzey politikacılardan, bakanlardan gizli destek aldı. Türkiye’de ise iktidara yakın gazetelerin Uber lehine haber yaptığı ortaya çıktı.

Taksiciler ile Uber arasında uzun süren tartışmalar yaşandı. Yapılan suç duyurularının ardından Uber’in Türkiye’de faaliyetleri durduruldu, erişimi engellendi. Uber kararı üst mahkemeye taşıdı. Mahkeme Uber’in yeniden faaliyetlerine devam etmesini kararlaştırıldı. Tartışmalara neden olan Uber ile ilgili çok sayıda belge sızdırıldı.

ABD merkezli ulaşım şirketi Uber’e ait yazışmaların yer aldığı sızdırılan belgelere göre, şirket bazı ülkelerde lisanssız ve kurallara aykırı şekilde hızla büyürken Emmanuel Macron dahil bazı üst düzey siyasilerden destek aldı. Belgelere göre şirketin eski patronu, bir polis baskınında tüm bilgisayarlara ve belgelere erişimi engelleyen “yok etme butonunun” devreye girmesi için emir de verdi.
“Uber Files” adıyla yayımlanan Uber belgeleri, 2013-2017 arasında 83 bin e-mail ve 1.000’den fazla diyalog kanıtı içeren 124 bin kayıttan oluşuyor. belgeler, ilk kez Uber’in 90 milyon dolarlık bir lobicilik faaliyetiyle etkili politikacılardan destek aldığını nasıl Avrupa’nın taksi piyasasını altüst edip hızla büyüdüğünü ortaya koyuyor.

BELGELERDE TÜRKİYE DE VAR

The Guardian başta olmak üzere çok sayıda gazetede manşet olan sızıntıları DW Türkçe’den Pelin Ünker de haberleştirdi. Belgelerde Türkiye’nin adı da sık sık yer alıyor. Uber’le ilgili ortaya çıkan sızıntı belgelerine göre; şirket, 2014’te Erdoğan’a ulaşmak için AKP Kurucusu ve eski MKYK üyesi Cüneyd Zapsu ile temasa geçti. Zapsu’nun danışmanlık firmasının üç aylık danışmanlık için Uber’den 150 bin dolar ücret talep etmesi üzerine iki şirket anlaşamadı.

ŞİMŞEK VE BABACAN’A DA GİTTİ

Şirket, Şubat 2015’te dönemin maliye bakanı Mehmet Şimşek’in kapısını çaldı. Cüneyd Zapsu, Mehmet Şimşek ve Ali Babacan ile bir sonuca varamayan Uber’in yaklaşık bir ay sonra, ABD eski büyükelçisi Namık Tan ve ortağı, dönemin Türk Amerikan İşadamları Derneği Başkanı Ekim Alptekin ile anlaştığı iddia edildi. Tan ve Alptekin’e ait NT danışmanlık firmasıyla aylık 35 bin dolardan üç aylık bir sözleşme imzalandığı da haberde yer aldı.

TAN’IN 2015 YILINDAKİ TWİTTER PAYLAŞIMI

Uber yöneticileri, Ocak 2016’daki yazışmalarda, üç aylık süre sonunda ilerleme kaydedildiği, ama hedefe ulaşmak için daha uzun zamana ihtiyaç olduğunu belirterek aylık ödenecek miktarı “20 bin dolar + bonuslar” olarak belirleyip şirketle bir yıllık anlaşma yapmayı önerdiler. Sızdırılan belgelerde bu sözleşmenin imzalanıp imzalanmadığı yer almadı.

İKTİDARA YAKIN MEDYADA YAZILAR

Uber ile ilgili sızdırılan belgelerde iktidara yakın medya da yer alıyor. Uber, bu süreçte medya çalışmaları da yürütüyordu. İç yazışmalara göre bire bir görüşmeler sonrası Hürriyet ve Sabah’ın aralarında olduğu gazetelere şirket hakkında pozitif haberler yaptırıldı.

Ocak 2016’daki yazışmalarda “hükümete yakın gazeteci” olarak tanımladıkları Fatih Altaylı’nın da iki köşe yazısı kaleme aldığı belirtildi.

UBER YASAL STATÜSÜZ BÜYÜDÜ

Şirketin Türkiye’deki lobi faaliyetleri başarısız oldu. Kendi lehine yasal düzenlemelerin önünü açamayan Uber’e 16 Ekim 2019 tarihinde İstanbul 10. Asliye Ticaret Mahkemesi kararı ile erişim engeli getirildi. Şirketin, turizm taşımacılığı yetki belgeli araçları taksi olarak çalıştırması yasalara aykırı bulundu. 2020’nin aralık sonunda ise İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi’nin kararına göre sadece sarı taksilerle çalışmak suretiyle Uber’e getirilen erişim engeli kaldırıldı. Ancak tüm bu lobi faaliyetleri içinde şirket, 2014 ile 2019 arasında yasal statü kazanmadan Türkiye’de faaliyet göstererek büyümüş oldu. İstanbul Taksiciler Esnaf Odası’nın eski başkanı Yahya Uğur, DW Türkçe’ye şirketin mahkeme kararına kadar yasa dışı faaliyette bulunmasa da yasalardaki boşluklardan faydalandığını, istinaf kararı sonrası ise sadece taksilerle çalışma şartından dolayı yasalarla uyumlu hale geldiğini söyledi.