İşte Türkiye’nin yurt dışında inşa ettiği camilerin toplam maliyeti

Türkiye’nin Bişkek Büyükelçisi Cengiz Kamil Fırat’ın, Kırgızistan’da davet edildiği bir iftara FETÖ yapılanmasına mensup olduğu söylenen bir kişinin de gelmesi üzerine, “Biz burada 35 milyon dolara cami yaptıralım, siz bizi teröristlerle aynı masaya oturtun” sözlerini sarf etmesi gündem olmuş ve bu sözlerin ardından Türkiye yurt dışında nerelerde cami inşa etti, bu camilerin maliyeti ne? soruları sorulmaya başlandı.

Bu haftanın başında Yeni Şafak gazetesinin yayımladığı ve Fırat’ın tepkisinin yer aldığı videoda Büyükelçi’nin, “Teröristlerle aynı masaya oturmam” diyerek, “Biz burada 35 milyon dolara cami yaptıralım, siz bizi teröristlerle aynı masaya oturtacaksınız. Siz buraya FETÖ terör örgütünün başını nasıl çağırırsınız? Ramazan bu, Ramazan’da bu yapılır mı?” ifadelerini kullandığı duyuluyor.

Özellikle Büyükelçi Fırat’ın Kırgızistan Bişkek Camii’nin yapım maliyetini 35 milyon dolar olarak açıklaması, Diyanet İşleri Başkanlığı ve Türkiye Diyanet Vakfı’nın cami yatırımlarını gündeme getirdi.

TOPLAM 103 CAMİ YAPILDI

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın girişimiyle 1975 yılında kurulan Türkiye Diyanet Vakfı (TDV), bugüne kadar farklı büyüklük ve kapasitelerde yurt dışında 103 cami yaptırdı.

“Diyanet İşleri Başkanlığı’nın faaliyetlerine destek olmak, din hizmetlerinin daha geniş kitlelere ulaştırılması ve dini hizmetlerde görev alacak neslin yetiştirilmesi” amacıyla kurulduğu belirtilen TDV’nin internet sitesinde yer alan bilgilere göre, son dönemde yurt dışında 22 cami açıldı, Suriye’de 270 caminin onarımı sağlandı.

Türkiye’de bin şubesi olan ve dünyanın 145 ülkesinde faaliyet gösteren bir sivil toplum kuruluşu olan TDV, Türkiye’de ve yurt dışında yaptırdığı camilerin yanı sıra eğitim alanında, insani krizlerin yaşandığı bölgelerde ve su kuyularının yapımı gibi alanlarda da projeler yürütüyor.

2017 yılında TDV’nin daha çok bağışlardan oluşan toplam geliri 914 milyon TL iken giderleri 798 milyon TL oldu.

Diyanet’in 2019 bütçesi 10 milyar TL

Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü’nün verilerine göre Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 2017 yılı bütçesi, 7,2 milyar TL olarak gerçekleşti.

Diyanet İşleri Başkanlığı’na 2019 yılı için ise 10,4 milyar TL büyüklüğünde bir bütçe ayrıldı.

Diyanet İşleri Başkanlığı’nın 2016 yılında yayımladığı “2017-2021 Strateji Planı”nda “yurt dışında cami ve görevli sayısını artırmak” tanımlanmış bir strateji olarak bulunuyor.

Aynı raporda bu yıllarda, “İslam’a özgü dinî bilgi üretimi ve din eğitimi konusunda referans kurum olarak uluslararası camiada Başkanlığın tanınırlığını ve etkisini artırmak” için 10,6 milyon TL; “din hizmetlerini ve din eğitimini yurt içinde ve yurt dışında toplumun tüm kesimlerine ulaştırmak ve etkinliğini artırmak” için 4,4 milyon TL; “yurt dışında sunulan din hizmetlerini ve din eğitimlerini yaygınlaştırmak ve verimliliğini artırmak” için 550 bin TL; “İslam’ın barış, adalet ve özgürlük mesajının insanlığa ulaştırılmasında etkin rol almak” için 1,7 milyon TL civarında bir maliyetin çıkarılması hesap ediliyor.

Yapım maliyeti en yüksek cami Rusya’da

Türkiye Diyanet Vakfı’nın “Camiler Hamilik Dosyası” adındaki raporunda, vakfın cami inşaatı alanında Diyanet İşleri Başkanlığı ile işbirliği yaptığı vurgulanıyor.

Raporda Türk Cumhuriyetleri ile başlanan yurt dışı cami faaliyetlerinin, Kırım, Kafkasya, Balkanlar, Afrika, Asya Pasifik ve Güney Amerika ile sürdüğü, bugün ise “ezan sesine hasret Müslümanlar için ABD, İngiltere, Rusya, Haiti, Belarus gibi ülkelerde sevgi mekânları camiler inşa edildiği” ifade ediliyor.

“Türkiye’de ve yurt dışında cami inşasının bayraktarı” olduğunu belirten TDV, bu durumu şu şekilde açıklıyor:

“İslam medeniyetinde önemli bir yere sahip olan vakıf kültürü, camilerin inşası ve yaşatılmasında bugüne kadar öncü olmuş, bu durum özellikle Selçuklu ve Osmanlı Devleti döneminde zirve noktaya ulaşmıştır. Günümüzde vakıf geleneğinin sağlam bir halkasını teşkil eden Türkiye Diyanet Vakfı da kurulduğu günden bu yana yurt içinde ve yurt dışında yaptırdığı cami ve eğitim binalarıyla bu kutlu geleneği sürdürmüştür.”

Vakfın bu raporunda ve diğer kamuoyuna açık belgelerinde yer alan cami yapım maliyetleri aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi derlendiğinde, yapım maliyeti en yüksek caminin 170 milyon dolar ile Rusya’da inşa edildiği görülüyor.

Bu camilerin toplam maliyeti ise 493 milyon dolara ulaşıyor.