Türkiye'de ilk Covid-19 vakası 11 Mart 2020'de Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından açıklandı. Sağlık Bakanlığı'nın yayınladığı verilere göre bugüne kadar ülkede toplam 2 milyon 821 bin 943 Covid-19 vakası görüldü. O günden itibaren dünyada olduğu gibi ülke genelinde virüsle mücadele kapsamında birçok tedbir uygulandı. Peki, koronavirüs gölgesinde Türkiye'de bir yıl nasıl geçti? Hangi tedbirler uygulandı? İşte virüsle mücadelede bir yıl...
Yeni tip koronavirüs (Covid-19) salgınında ilk vakanın 11 Mart 2020'de görüldüğü Türkiye, sıkı tedbirlerle geçen 1 yılın ardından 'Kontrollü Normalleşme Süreci'ne' geçti. Çin'de ortaya çıkan Covid-19'un küresel salgına dönüşmesinin ardından dünyada çok sayıda ülke, virüsün yayılmasını durdurmak için kitlesel hareketliliği azaltmaya yönelik tedbirler aldı. Türkiye'nin bu yöndeki birinci adımı, ilk vakanın görüldüğü 11 Mart'ın öncesinde bazı ülkelerle hava trafiğini kapatmak oldu. İlk vakanın ortaya çıkmasının hemen ardından ise sıkı tedbirler hayata geçirildi.
EĞİTİME ARA VERİLDİ, MEKANLAR KAPATILDI
Eğitime ara verildi, kafe, bar, restoran ve AVM'ler, kütüphaneler ve ibadethaneler gibi insanların toplu bulunduğu mekanlar geçici süreyle kapatıldı, kamuya açık etkinlikler iptal edildi. Vatandaşlara 'Evde kal' çağrıları yapıldı, sosyal temastan kaçınmaları, mümkünse uzaktan çalışmaları tavsiye edildi, kamu kurumları ve özel şirketler bu yönde tedbirler aldı. Sokağa çıkma ve şehirler arası ulaşım kısıtlamaları getirildi, karantina tedbirleri uygulandı. Türkiye'de Covid-19 salgının seyri ve bununla bağlantılı tedbirlere ilişkin tarihler şöyle: 29 Şubat 2020: Gece yarısından itibaren geçerli olmak üzere, Türkiye-İtalya, Türkiye-Güney Kore, Türkiye-Irak arasında gidiş-geliş tüm yolcu uçuşları tedbiren durduruldu. 11 Mart 2020: Türkiye'de ilk Covid-19 vakası tespit edildi. 12 Mart 2020: Spor müsabakalarının nisan sonuna kadar seyircisiz oynanması kararı alındı. 13 Mart 2020: İlk vakanın ortaya çıkmasından 2 gün sonra Umre ziyareti için gittikleri Suudi Arabistan'dan ülkeye dönen 10 bin 330 vatandaş karantinaya alındı. 14 Mart 2020: Covid-19 salgınıyla mücadele amacıyla Türkiye, tüm hudut kapılarını, Almanya, İspanya, Fransa, Avusturya, Norveç, Danimarka, İsveç, Belçika ve Hollanda'dan gelen yolculara kapattı. 16 Mart 2020: İlk, orta ve liselerde yüz yüze eğitime ara verildi. Özel kreş, gündüz bakımevleri ile özel çocuk kulüpleri, yeni bir açıklamaya kadar tatil edildi. Bar, gece kulüpleri vb. mekanları faaliyetleri geçici süreyle durduruldu. Huzurevlerinin tamamına ziyaretçi kısıtlaması getirildi. Kültür ve Turizm Bakanlığına bağlı kütüphaneler hizmete kapatıldı. Tüm camilerde cuma namazları dahil cemaatle namaz kılınmasına ara verildi. 17 Mart 2020: Gece yarısından itibaren tiyatro, sinema, gösteri merkezi, konser salonu, nişan-düğün salonu, çalgılı-müzikli lokanta, kafe, gazino, birahane, taverna, kahvehane, kıraathane, kafeterya, kır bahçesi, nargile salonu, internet kafe, her türlü oyun salonu, kapalı çocuk oyun alanı, çay bahçesi, dernek lokali, lunapark, yüzme havuzu, hamam, sauna, kaplıca, masaj salonu, SPA ve spor merkezlerinin faaliyetleri durduruldu. STK genel kurulları, eğitimleri, toplu olarak bir araya gelinen her türlü toplantı ile toplu olarak vatandaşların bir arada bulunduğu taziye evlerinin faaliyetleri de ertelendi. Çin, İran, İtalya, Güney Kore ve Irak'a uçuşlara, Türkiye'de vaka görülmeden ara verilmişken, Almanya, Fransa, İspanya, Norveç, Danimarka, Belçika, İsveç, Avusturya ve Hollanda dahil 9 ülkeye daha uçuşlar durduruldu. 21 Mart'ta uçuş yasağı uygulanan ülke sayısı 68'e çıkarıldı. 17 Mart: İlk can kaybı resmi olarak duyuruldu Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 17 Mart tarihinde "Koronavirüsle mücadelemizde bugün ilk kez bir hastamı kaybettim" ifadeleriyle Türkiye’de ilk can kaybının yaşandığı bilgisini paylaştı. Ancak daha sonra 15 Mart tarihinde hayatını kaybeden Eski Kara Kuvvetleri Komutanı Aytaç Yalman’ın ölüm sebebinin de koronavirüs olduğu açıklandı.
65 YAŞ VE ÜSTÜNE SOKAĞA ÇIKMA YASAĞI
21 Mart 2020: Berber, kuaför ve güzellik merkezlerinin faaliyetleri durduruldu, toplu asker uğurlama törenlerine izin verilmemesi kararlaştırıldı. 22 Mart 2020: Gece yarısı itibarıyla 65 yaş ve üstü, ayrıca kronik rahatsızlığı olan vatandaşların ikametlerinden çıkmaları kısıtlandı. 23 Mart 2020: Öğrenciler eğitimlerini, evden internet ve televizyon kanalları üzerinden sürdürmeye başladı. 27 Mart 2020: Şehirlerarası seyahatler valilik iznine bağlandı, özel sektörde de esnek çalışma sistemine geçildi, yurt dışı uçuşlar durduruldu.30 BÜYÜKŞEHİR VE ZONGULDAK İÇİN SEYAHAT KISITLAMASI
4 Nisan 2020: Gece yarısından itibaren 30 büyükşehir ve akciğer rahatsızlıklarının sık görüldüğü Zonguldak'a giriş-çıkışlar yasaklandı. 65 yaş ve üzeri için uygulanan sokağa çıkma kısıtlaması 20 yaş altı gençleri ve çocukları da kapsayacak şekilde genişletildi. Pazar yeri, market ve toplu olarak çalışılan iş yerlerine girişlerde maske zorunluluğu getirildi. 7 Nisan 2020: Covid-19'la mücadele amacıyla 'Toplum Bilimleri Kurulu' oluşturuldu.İLK SOKAĞA ÇIKMA KISITLAMASI
10-12 Nisan 2020 - İlk sokağa çıkma kısıtlaması 30 büyükşehir ile akciğer rahatsızlıklarının sık görüldüğü Zonguldak'ta uygulandı. 18 Nisan 2020: Sağlık Bakanlığınca, Covid-19'la mücadele kapsamında, vatandaşların bölgelerindeki risk durumlarına bakabileceği ve kendi sağlıklarını takip edebileceği 'Hayat Eve Sığar' mobil uygulaması hayata geçirildi. 23 Nisan 2020: Salgında ilk dalganın ilk piki görüldü.
'KONTROLLÜ SOSYAL HAYAT'
10 Mayıs 2020: 'Kontrollü sosyal hayat' dönemi başladı. 22 Mart'tan itibaren sokağa çıkmaları kısıtlanan 65 yaş ve üzeri vatandaşlar 50 günlük aranın ardından süre sınırlamasıyla dışarı çıktı. 14 yaş ve altı çocuklar 13 Mayıs, 15-20 yaş arasındaki çocuk ve gençler 15 Mayıs'ta ilk kez sokaktaydı. 11 Mayıs 2020: 'Kontrollü sosyal hayat' kapsamında berberler, kuaförler ve güzellik merkezleri, AVM'ler, pazar yerleri, restoranlar ve kafeler, belirlenen tedbirleri uygulamak kaydıyla faaliyete geçti. 27 Mayıs 2020: Oteller ve pansiyonlar Covid-19 tedbirleri alarak misafir kabul etmeye başladı. 29 Mayıs 2020: Toplu ibadetin kısıtlanmasından yaklaşık 2,5 ay sonra ilk cuma namazı kılındı. 1 Haziran 2020: Covid-19 salgını sürecinde "Yeni Normalleşme" dönemi başladı. İdari izinde bulunan veya esnek çalışma sistemine dahil olan kamu personeli normal mesai dönemine geçti. Şehirlerarası seyahat sınırlaması tamamıyla kaldırıldı. Kreşler ve gündüz bakımevlerinin tamamı açıldı. Restoran, kafe ve pastane gibi işletmeler ile müze ören yerleri, plajlar, milli parklar ve bahçeler belirlenen kurallar dahilinde faaliyete geçti. Özel okul öncesi eğitim kurumları, yabancı dil, bilgisayar ve sürücü kursları açıldı. Şehir içi toplu taşıma araçları ve personel servislerinin, araç ruhsatında belirtilen yolcu taşıma kapasitesinin yüzde 50'si oranında yolcu kabul edileceği yönündeki talimat, yürürlükten kaldırıldı. 15 Haziran 2020: Nikah salonları belli şartlar altında faaliyete geçti. 1 Temmuz 2020: Sinema, tiyatro, gösteri merkezi gibi işletmeler ile düğün salonları kurallara uygun şekilde hizmet vermeye başladı. 21 Temmuz 2020: Lokanta, restoran, kafe, kıraathane, çay bahçesi gibi işletmelerin çalışma saatine yönelik kısıtlamalar kaldırıldı. 26 Ağustos 2020: Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanlara uzaktan çalışma, dönüşümlü çalışma gibi esnek çalışma imkanı sağlandı. 2 Eylül 2020: Ülke genelinde sokak/köy düğünü, sünnet düğünü, kına gecesi, nişan gibi etkinlikler ile nikah törenleri kısıtlandı. 12 Ekim 2020: 2, 3, 4, 8 ve 12. sınıflarda yeniden yüz yüze eğitime geçildi. 17 Kasım 2020: Yeni vaka sayılarının artmasıyla birlikte tekrar kısıtlama kararları alındı. 20 Kasım 2020: 4 Ocak Pazartesi gününe kadar resmi, özel, örgün ve yaygın eğitim öğretim faaliyetlerine uzaktan eğitimle devam edilmesi kararı alındı. Türkiye'de Faz-3 çalışmalarına başlanan Çin menşeli Covid-19 aşısı, gönüllü sağlık çalışanlarından sonra gönüllü vatandaşlar üzerinde de uygulanmaya başlandı. Restoranlarda paket servisi uygulamasına geçildi, sinemalar ve eğlence yerleri kapatıldı. Hafta sonu 10.00-20.00 saatlerinde sokağa çıkma kısıtlaması ilan edildi ve 65 yaş üstü için hafta içi 10.00-13.00 saatleri, 20 yaş altı için de hafta içi 13.00-16.00 saatlerinde sokağa çıkma kısıtlaması uygulamaya girdi. 25 Kasım 2020: Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Covid-19 testi pozitif çıkanları ifade eden 'vaka sayısını' ilk kez açıkladı. Bu tarih itibarıyla 1 günde PCR testi pozitif çıkanların sayısının 28 bin 351 olduğunu bildirdi.
MUTASYONLU VİRÜS TÜRKİYE'DE
28 Kasım 2020: Sağlık Bakanı Koca, Covid-19 aşısı ile ilgili ilk anlaşmaları yaptıklarını, alternatif üreticilerle de görüşmelerinin devam ettiğini belirtti. 1 Aralık 2020: Ülke genelinde, ikinci bir karara kadar, hafta içi 21.00-05.00 saatlerinde uygulanacak sokağa çıkma kısıtlaması başladı. 7 Aralık 2020: Yakın temaslılarda karantina süresi 14 günden 10 güne düşürüldü. Hastalık seyrinde ikinci pik, aralık ayının ilk haftasında görüldü. 2 Ocak 2021: Covid-19 virüsünün İngiltere, Güney Afrika ve Brezilya'da rastlanan varyantlarının benzeri Türkiye'de ilk kez görüldü. 13 Ocak 2021: Toplumsal bağışıklama kapsamında, Sağlık Bakanı Fahrettin Koca ve Bilim Kurulu üyeleri, CoronaVac aşısının ilk dozunu oldu. 14 Ocak 2021: Aşılama takvimi doğrultusunda, sağlık çalışanları CoronaVac aşılarının ilk dozunu oldu ve aşılama süreci Sağlık Bakanlığınca belirlenen öncelik sıralamasına göre uygulamaya girdi. 8 Şubat 2021: Varyant suşların yakın temaslıları için karantina süresi 10 gün olarak belirlendi ve 10 gün sonunda PCR negatif çıkması halinde izolasyonun sonlandırılmasına karar verildi. 15 Şubat 2021: Köy okulları ve ana sınıflarında yüz yüze eğitime başlandı. Covid-19'la mücadelede 'Yerinde Karar' dönemi başladı. Bu dönemin ilk uygulaması olarak salgına ilişkin 8-14 şubat tarihlerini kapsayan il bazında 7 günlük vaka sayıları tablosu (İllere Göre Haftalık Vaka Sayısı), ilk kez Sağlık Bakanlığı Covid-19 bilgilendirme sayfasından kamuoyuyla paylaşıldı. 1 Mart 2021: 'Yerinde Karar' dönemi uygulamaları kapsamında Covid-19'a ilişkin risk gruplarına ayrılan illerde il hıfzıssıhha kurullarının bölgesel kararlar almasına imkan tanındı. 2 Mart 2021: 'Kontrollü Normalleşme' süreci başladı. Bu kapsamda illerdeki risk durumlarına göre sokağa çıkma kısıtlamaları, yeme-içme yerlerinin hangi şartlarda hizmet verebileceği açıklandı. Yine illerin risk durumuna göre hangi kademelerdeki öğrencilerin hangi şartlarda yüz yüze eğitime başlayacağı belirlendi. 'Kontrollü Normalleşme' kapsamında halı saha, yüzme havuzu ve benzeri tesislerin hizmet vermesi gibi konularda da iller bazında tedbirler ya gevşetildi ya da artırıldı.
Muhabir: Alp Yanardağ
