‘Taksim’i 1 Mayıs’a ben açtım’ sürecinden OHAL’e

Liberellerin destek verdiği ve ‘yetmez evet’ garabetinin yaşandığı Anayasa Değişikliği Referandumu öncesi AKP iktidarı Taksimi 1 Mayıs kutlamalarına açtı. Ancak tarihler 2013’ü gösterdiğinde Gezi Parkı Direnişi öncesi yeniden Taksim 1 Mayıs’ta yurttaşlara kapatıldı. 2024 1 Mayıs’ında ise AKP iktidarı ismi konulmamış OHAL ilan ederek İstanbul’da ulaşımı kapattı.

Türkiye 1 Mayıs Emek ve Dayanışma Günü olarak kutlanan İşçi Bayramı’nı OHAL şartlarında karşılıyor.

Türkiye’de İşçi Bayramı adıyla ilk olarak 1923 yılında kutlanmaya başlanan 1 Mayıs 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi’nde tamamen yasaklandı. 1977 yılında Taksim’de yaşanan 34 yurttaşın katledildiği 1 Mayıs kutlamaları tarihe kanlı 1 Mayıs olarak geçti. 1996’da Kadıköy’de yapılan 1 Mayıs kutlamalarında halkın üzerine ateş açılması sonucu 3 yurttaş katledildi.

 

1977 1 Mayıs’ından sonra 1 Mayıs kutlamalarına kapatılan Taksim meydanı 2010’da yapılan, liberallerin destek verdiği ve ‘yetmez ama evet’ ihanetinin ortaya çıktığı Anayasa Değişikliği Referandumu öncesi AKP hükümeti 1 Mayıs için önemli bir adım attı. 2010 1 Mayıs’ı öncesi AKP iktidarı, Taksim’i  33 yıl sonra 1 Mayıs kutlamalarına açtı. AKP iktidarının bu adımı yandaş medya organlarınca manşetlerden ‘bayram havasında’ servis edildi.

Hatta AKP örgütleri bu yaşananları pankart yaptırıp caddelere sokaklara astı. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan 2010 referandumunun propaganda sürecinde katıldığı her mitingde ‘Taksim’i 33 yıl sonra 1 Mayıs kutlamalarına kendisinin açtığını’ ilan etti.

GEZİ DİRENİŞİ ÖNCESİ YENİDEN YASAK

1 Mayıs Taksim’de üç yıl üst üste hiçbir sorun yaşanmadan kutlansa da bu uzun sürmedi. Taksim, 2013 yılında Gezi Parkı Direnişi’ne kadar uzanan sürecin ilk kıvılcımını çakan ‘yayalaştırma projesi’ nedeniyle yeniden yurttaşlara kapatıldı. Sendikalar, meslek odaları ve siyasi partiler 2014 ve 2015 yıllarında da 1 Mayıs İşçi Bayramı’nı Taksim Meydanı’nda kutlama kararı nedeniyle polis müdahalesi ve gözaltıyla karşılaştı. Yasak kararı 2016 yılında DİSK tarafından Anayasa Mahkemesi’ne taşındı.

 

ANKARA KATLİAMI KIRILMA YARATTI

DİSK, 2016’ya kadar Taksim iradesiyle başka bir meydanda 1 Mayıs kutlamasa da 10 Ekim Ankara Gar Katliamı bir kırılma noktası oldu ve kutlamalar yeniden Taksim dışındaki alanlara kaydı.

Son yıllarda Türk-İş, 1 Mayıs için İstanbul dışındaki illeri tercih ederken, DİSK, KESK, meslek odaları ve CHP, HDP gibi muhalefet partileri 1 Mayıs’ı İstanbul, önce Bakırköy’de sonra Maltepe’de kutlamaya başladı. DİSK’e bağlı bazı sendikalarla birlikte Umut Sendikası (Umut-Sen), İnşaat İşçileri Sendikası gibi sendikalar ise bu dönemde Taksim yasağına karşı çıkmayı sürdürürken gözaltıyla karşılaştı.

AYM ‘HAK İHLALİ’ DEDİ

DİSK’in 2016 yılında Taksim yasağına ilişkin yaptığı AYM başvurusu geçen yıl sonuçlandı. Anayasa Mahkemesi geçen yıl Ekim ayında aldığı kararla Taksim Meydanı’nda yapılacak 1 Mayıs kutlamalarının yasaklanmasının hak ihlali olduğunu bildirdi. AYM, Taksim’de kutlama yapılmasının engellenmesinin “Anayasa’nın 34. maddesinde güvence altına alınan toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkının engellenmesi” olduğuna karar verdi ve Taksim’in işçiler açısından sembolik anlamı olduğunu belirterek, “Taksim Meydanı emekçilerin ortak hafızasıdır” dedi.

2010’DAN OHAL’E

Ankara Gar Katliamı’nın ardından alternatif mekanlarda kutlanan 1 Mayıs’ın 2024 yılında yeniden Taksim’de kutlanması için sendikalar, meslek odaları ve siyasi partiler çağrı yaptı.

Yapılan çağrıların ardından İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, araç ve yaya trafiği nedeniyle önemli bir nokta olduğu ve terör örgütlerinin çağrı yaptığını ileri sürerek Taksim’i 1 Mayıs kutlamalarına kapattı. Yerlikaya’nın açıklamalarının ardından başta ana muhalefet partisi Genel Başkanı Özgür Özel olmak üzere diğer muhalif partiler, sendikalar ve meslek odaları 1 Mayıs kutlamaları için Taksim’e çağrı yaptı. Bu çağrıların devam etmesinin ardından İstanbul Valiliği adeta OHAL ilan edercesine İstanbul’da Taksim’e giden hatta alternatif yaratabilecek yerlere giden tüm ulaşım yollarını kapattı. Bununla da kalmayan Valilik 30 Nisan’ı 1 Mayıs’a bağlayan  geceden itibaren Taksim ve civarındaki sokaklarda bulunan çöp konteynerlerini ve sokaklarda bulunan taşları toplayacağını duyurdu.