Resmi Gazete'de yayımlanan düzenlemede faizsiz bankacılık denetçileri için ayetli hadisli birçok kural yer aldı.
İslami finans kuruluşlarının bağımsız denetimini yapmak üzere görevlendirilen denetçiler için Resmi Gazete'de yayımlanan düzenlemede denetçilere Kur'an ve hadislerden pek çok örnek verildi.
Katılım bankacılığı olarak da bilinen faizsiz finans sisteminin denetim mekanizmasının odağına ‘İslam inancı’ ve ‘Fıkıh’ yerleştirildi. Denetçilerde aranacak olmazsa olmaz özellik ‘Allah-u Teala korkusu.’
Faizsiz finans kuruluşlarının bağımsız denetimini yürütecek denetçilerin uyması gereken etik kurallar ve denetim standartları belirlendi. Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulu’nca (KGK) belirlenen kural ve standartlar 14 Aralık 2019 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı.
KGK “finansal raporların uluslararası standartlarla uyumlu olarak düzenlenmesini ve denetlenmesini sağlayacak standartlar koymak, etkin bir kamu gözetimini gerçekleştirmek” amacıyla 2 Kasım 2011’de 660 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname’yle (KHK) kurulmuştu.
“ALLAH-U TEÂLÂ KORKUSUYLA HAREKET ETMELİDİR”
Dini dayanaklara göre belirlenen etik ilkelere göre “bir denetçi üstlerinin veya diğer insanların görünüşü nasıl olursa olsun Allah-u Teâlâ korkusuyla hareket etmelidir” denildi. Denetçiler için etik davranış kuralları 4 ayrı başlıkta belirleniyor. “Meşruiyet ilkesine dayalı etik davranış kuralları” başlığı altında, “Denetçi Allah-u Teâlâ'ya karşı sorumluluğunu yerine getirmesinin diğer sorumlulukları yerine getirmesine vesile olacağına inanarak ve diğerlerine kıyasla buna öncelik vererek Allah-u Teâlâ'ya karşı sorumluluklarını mümkün olan en iyi şekilde gerçekleştirmelidir” ifadesine yer verildi.
“ALLAH-U TEÂLÂ KORKUSUYLA DAVRANMA”
Düzenlemede yer alan başlıklara göre denetçinin güvenilir ve dürüst olması gerektiği vurgulandı. Denetçinin kriterleri arasında, meşruiyet, tarafsızlık, mesleki yeterlilik ve özen ve inanç esaslarına göre davranma başlıkları da dikkat çekti. Denetçinin davranışlarının İslami değerler ile uyumlu olması gerektiğinin de altı çizildi.
Denetçinin sahip olması gereken etik ilkelerin dini dayanakları ise 6 başlıkta şöyle sıralandı: “Dürüstlük, insanın yeryüzündeki halifeliği, İhlas, Takva, erdemli olma ve işini mükemmel yapma ve Allah-u Teâlâ korkusuyla davranma.” Denetçiler için etik ilkelerin belirlenmesi hususunda yapılan açıklamalarda Kuran’a referanslar da verildi.
Denetçiler için belirlenen etik kurallarda referans verilen sure ve ayetlerden bazıları şöyle: Nahl Suresi 90. ayet, Nisa Suresi 58. ayet, Ahzâb Suresi 72. ayet, Bakara Suresi 30. ayet.
ZİLZAL SURESİNDEN ÖRNEK
Denetim standartlarıyla ilgili yayımda, Kur’an-ı Kerim'deki Zilzal Suresi'nden “Kim ağırlığınca bir hayır işlerse onun mükafatını görecektir. Kim de zerre ağırlığınca bir kötülük işlerse onun cezasını görecektir” şeklinde örnekler de verildi.
Resmi Gazete’de yer alan düzenlemeye göre dürüstlük faizsiz bankacılık denetçileri için önemli bir yer tutuyor.
“ALLAH-U TEALA’NIN KENDİSİNİ İZLEDİĞİNİN SÜREKLİ BİLİNCİNDE OLMAK…”
Metinde yer alan şu ifade de dikkat çekiyor: “Denetçi Allah-u Teala’nın kendisini cezalandırabileceği her şeyden kaçınarak buna karşı göre önlem almalıdır.”
“Etik Davranış Kuralları” başlıklı 6’ncı maddenin 5’inci fıkrasında denetçinin şu sorumlulukları taşıması gerektiği belirtiliyor:
"Allah-u Teala’nın kendisini izlediğinin sürekli bilincinde olmak… Kıyamet gününde Allah-u Teala’ya hesap vereceğinin sürekli bilincinde olmak…. Allah-u Teala’nın rızası için sevgi ve kardeşlik göstermek."