Brand Finance adlı kuruluşun yumuşak güç konusunda 121 ülkeyi kapsayan küresel çalışması yayınlandı (*). Önce yumuşak gücün ne olduğuna bakalım.

SAHİ NEYDİ YUMUŞAK GÜÇ?

Yumuşak güç kavramı ilk defa Joseph Nye tarafından 1990’da devletlerin dış politikasında diğerlerinin desteğini kazanmak için askersel ve ekonomik araçlara dayalı sert güce alternatif bir yöntem olarak gündeme getirildi. Yumuşak güç diğerlerini zorlamadan ziyade çekicilik ve ikna aracılığıyla etkileme yeteneğini ifade eden güçtür. Bir ülke için bu oldukça geniş bir araçlar setini içermektedir. Bu set içinde iş ve ticaret, yönetişim, uluslararası ilişkiler, kültür ve kültürel miras, medya ve iletişim, eğitim ve bilim, ulusun karakteri ve ulusal değerlerin tanıtımı gibi araçlar vardır. Ayrıca bu yıl rapora çevresel sürdürülebilirlik de eklenmiş.

YUMUŞAK GÜÇ NEYE YARAR?

Yumuşak güç ülkelere diğer ülkelerin algı ve tutumlarını biçimlendirebilme, güven ve işbirliği oluşturabilme, kendi çıkarlarını askeri güç kullanmadan geliştirebilme olanakları sağlar. Önemli bir husus, yumuşak güç onlara bu olanakları barışçıl araçlarla başarabilme zemini sağlar. Sert güçte askeri güç ve zorlama söz konusu iken, yumuşak güç uluslara diyalog, kültürel değişim ve işbirliği ile kalpleri ve akılları (zihinleri) kazanma olanağı verir.
Yumuşak güç ekonomik gelişmeye ve refahın artmasına da olanak sağlar. Çünkü yumuşak güç ile yabancı yatırımı cezbeder, ticareti teşvik eder, turizmi geliştirir, yetenekleri ülkeye çeker.
Gücün artık şöhret, etki ve değerler gibi gayri maddi unsurlarla ifade edildiği günümüz dünyasında yumuşak güç stratejik amaçların başarılması ve uluslararası işbirliğinin geliştirilmesi için temel bir araç olmuştur. Bu gücün öneminin ayırdına varıp yatırım yapmak başta siyaset yapıcılar olmak üzere yanı sıra diplomatlara ve yurttaşlara kalmıştır.

YUMUŞAK GÜCÜN SINIRLARI VE ENGELLERİ VAR MI?

Evet, var elbette! Yumuşak güç, eğitime, kültüre ve diplomasiye önemli yatırım ister; ayrıca çok hızlı sonuç alınması da mümkün olmayabilir. Bunun yanı sıra, yumuşak güç girişimleri aşırı eleştirel ve uygun olmayan değerler olarak algılamaya dayalı iç politika ve eylemlerle de önemi azaltılabilmektedir. Ayrıca yumuşak güç terörizm gibi sert güç kullanımına gereksinim duyulan kimi olgulara da yeterli bir tanımlama getiremeyebilir.

SON TAHLİLDE NE YANİ?

Yumuşak güç ile hem kendimiz hem de gelecek kuşaklar için daha barışçıl, müreffeh ve adil bir dünya inşa edebiliriz.

ENDEKS ÇALIŞMASINA GENEL BAKIŞ

Brand Finance araştırma şirketi 4. kez yinelediği bu çalışmada yumuşak güç aracılığıyla ulusların göreli gücünü ve finansal değerini değerlemiş. Endekse ilişkin veriler 101 piyasadan 111.364 kişiden alınmış, oldukça geniş bir örneklem!
Bu endeks içine sekiz başarım (performans) bileşeni yerleştirilmiş: iş ve ticaret, yönetişim, uluslararası ilişkiler, kültür ve kültürel miras, medya ve iletişim, eğitim ve bilim, ulusun karakteri ve ulusal değerlerin tanıtımı ve çevresel sürdürülebilirlik. Genel kamuoyunun ve özel örnek kütlesinin ulus markalara ait görüşleri 35 karakteristik (atıf) olarak bu sekiz başlıkta gruplanmış.
Üç tane de anahtar performans göstergesi (KPI: Key Performance Indicator) belirlenmiş: İtibar (Reputation), Etki(leme) (Influence), Tanınırlık (bilinirlik) (Familiarity).
İtibar göstergesinde bir ülkenin küresel olarak ne kadar güçlü ve olumlu bir itibarı olduğu ölçülmektedir.
Etki(leme) göstergesinde bir ülkenin muhatap ülkeyi dünya sahnesinde ne kadar etkileyebildiğinin derecesi ölçülmektedir.
Tanınırlık (bilinirlik) göstergesinde bir ulusun insanlarca ne kadar bilindiği ve ülkenin yumuşak gücüne ait zihinlerdeki büyüklük ölçülmektedir.
Çalışmada 121 ülke kapsama alınmış. Bunların küresel üne sahip kimileri önceliklendirilmiş (1. Kuşak olarak) -Türkiye’de bu öbekte- ve onları derecelendirme için daha geniş bir örneklem kullanılmış. Projede küresel çapta 54 ulusal dil kullanılarak saha çalışması yürütülmüş.
Bu çalışmada kimi ülkeler kimi karakteristiklerde ilk üç sıraları alarak (altın, gümüş ve bronz) madalya almışlar. Aşağıdaki listede bu madalyalara hak kazananları görmek mümkün.

Tanınırlıkta ve etkilemede altın madalya ABD’nin itibarda ise İsviçre’nin olmuş! Çevreyi korumak için eylemler göstergesinde madalyalar sırasıyla Norveç, İsveç ve İzlanda’ya ait! Türkiye hiçbir göstergede şampiyonlar kürsüsünde yok! Niye acaba? Muhalefetin yüzünden herhalde!

BU YILKİ ENDEKS ÇALIŞMASININ ÖNEMLİ BULGULARI

a) ABD (100 üzerinden 74,8 puan), Birleşik Krallık (67,3) ve Almanya (65,8) ilk üçteki sıralarını istikrarlı biçimde koruyorlar. Ardından sırayla Japonya, Çin, Fransa, Kanada, İsviçre, İtalya ve Birleşik Arap Emirlikleri geliyor.
b) Japonya ilk 5’te Çin ile yer değiştirmiş, Çin (65 puanla) 5. Olurken, Japonya (65,2 puanla) 4. olmuş.
c) Birleşik Arap Emirlikleri (Expo 2020 Dubai ve COP 28 nedeniyle) ilk 10’a ilk kez girmiş.
d) 121 ülkenin ilk 30’unda Latin Amerika ülkelerinden ve Aşağı Sahra ülkelerinden hiçbiri yok
e) Kuzey (Nordic) ülkeleri sürdürülebilirlikten dolayı oldukça puan kazanmışlar. Hatta
f) Sri Lanka krizin ardından en hızlı düşüşü gösteren ülke olmuş.
g) Rusya’nın itibarı (Ukrayna’ya yapılan askeri operasyonun etkisi nedeniyle) düşmüş ve bu onu sıralamada aşağıya çekmiş. Ukrayna ise 51.likten 37.liğe yükselmiş.
h) BRICS ülkelerinde ise değişim şöyle: Brezilya (28.likten 31.liğe düşmüş), Rusya (9.luktan 13.lüğe düşmüş), Hindistan (9.luktan 28.liğe çıkmış), Çin (4.lükten 5.liğe düşmüş), Güney Afrika (34.lükten 40.lığa düşmüş)!
i) Çin’e yakınsak bakıldığında görünenler şöyle: Çin’in 1 sıra kaybetme nedeni belki de esasen COVID nedeniyle işe, turizme, yetenek çekimine kapalı olmasıydı. Ayrıca insanlar ve değerler bileşeninde 57.likten 95.liğe düşmüş, medya ve iletişimde ise 12.likten 24.lüğe düşmüş Ancak, birçok göstergede Çin büyük ölçüde konumunu korumuş. Etkilemede geçen raporda da (ABD’nin hemen ardından) 2. imiş ve şimdi de yerini korumuş! Çin ayrıca eğitim ve bilim göstergesinde 3.lüğü, teknoloji ve inovasyonda liderlikte 2.liği, bilimde liderlikte 3.lüğü, yeni bir karakteristik olan uzay keşiflerine yatırımda 3.lüğü korumuş! Hatta ülke iş yapma kolaylığında ve gelecekte büyüme potansiyelinde 1.liği de korumuş. Bu iki birinciliğin temeli iş ve ticaret referanslarındaki dayanıklılığa dayanıyor gibi, örneğin IMF Çin’in 2023’de yüzde 5,2’lik bir ekonomik büyümeyi yakalayacağını öngörmüş (Dünya Ekonomik Bakış Raporu, Temmuz 2023).

YA TÜRKİYE?

Ülkemiz de 100 puan üzerinden ancak 50,4 puan alabilmiş. Bu puan ile G20 ülkesi olduğu savlanan ülkemiz maalesef geçen çalışmada da ilk 20’de değilmiş zaten ama bu kez 22.likten de 23.lüğe düşmüş! Kim düşürdü acaba? Muhalefet mi yoksa?

ENDEKS ÇALIŞMASINDAN ÇIKARILABİLECEK DERSLER

Endeksten çıkarılabilecek kritik derslerden kimileri şöyle olmuş:
Öncelikle, sert güç kullanımı yumuşak gücü ciddi ölçüde gölgelemekte ve o ulusa derece kaybettirmektedir (örneğin Rusya’nın Ukrayna’ya yaptığı askersel operasyon).
İkinci olarak, liderler yumuşak güç göstergeleri üzerinde oldukça az etkili olabilmektedir (örneğin Almanya’da A. Merkel’in ayrılışı vb.).
Üçüncü olarak, tarih, kültür ve kültürel miras yumuşak güç puanı üzerinde etkili olmaktadır (Örneğin İngiltere’deki siyasal krizlere karşın puanın fazla düşmemesi).
Nihai olarak, yumuşak güç stratejisi ve bu konudaki yatırımlar oldukça etkileyici olmaktadır (Örneğin Körfez ülkelerinin -BAE gibi- uluslararası olaylarda daha fazla müdahil olmaları).
SONSÖZ
Ürün markasından şirket markasına, şirket markasından şehir markasına, şehir markasından ülke yani ulus markaya giden yolda sert güç gereken yerlerin dışında artık yumuşak güç geçerli ak akçe! Ak akçe kara gün içindir derken işte polikriz ve perma kriz (**) yaşadığımız bugünler için!
(*): Rapora ulaşmak için bkz. https://brandirectory.com/softpower/
(**) : Polikriz ve permakriz konusunda bkz. şu linkteki eski yazım: https://tele1.com.tr/kuresel-riskler-polikriz-ve-permakriz-879272/