Küresel krizlerin yılı… İşte 2020’ye damga vuran olaylar

Avustralya, tüm dünyanın yeni yılı kutladığı 31 Ocak 2019 gününde tarihinin en büyük yangınlarından biriyle boğuşuyordu. Alevler ancak Mart 2020'ye gelindiğinde söndürülebildi. Yangının doğrudan sonucu olarak en az 34 kişi öldü. 4 bin kişi hastaneye kaldırıldı, bu süreçte 445'ten fazla kişi öldü. Yangın nedeniyle 18.6 milyon hektar ormanlık alan yok oldu; 5 bin 900 ev küle döndü.

Türkiye'nin sondaj faaliyetleri ve Libya ile imzaladığı anlaşmalar, geçen yıldan beri süren Doğu Akdeniz krizini daha da derinleştirdi. Fransa, Güney Kıbrıs ve Yunanistan, Avrupa Birliği'ne Türkiye'ye yönelik tutumunu sertleştirmesi için baskılarını sürdürürken, yıl boyunca ilan edilen Navtex'lerle Yunanistan ile tansiyonun yükselmesine neden oldu.

2020 yılı Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) Irak'taki İranlı General Kasım Süleymani'ye düzenlediği suikast ile başladı. İran Devrim Muhafızları Ordusu'na bağlı Kudüs Gücü Komutanı Süleymani, Irak'ın başkenti Bağdat'taki havalimanına insansız hava aracıyla düzenlenen saldırıda yaşamını yitirdi. Süleymani’nin ölümü sonrası İran'da 3 gün ulusal yas ilan edilirken, cenaze töreninde çıkan izdiham ve olaylarda 50'yi aşkın kişi hayatını kaybetti.

8 Ocak'ta İran Ukrayna Havayolları'na ait bir yolcu uçağını yanlışlıkla vurdu. Olay sonucu 176 kişi hayatını kaybederken, kriz uluslararası bir boyuta taşındı.

24 Ocak'ta Elazığ'da meydana gelen 6.8 büyüklüğündeki depremde en az 41 kişi hayatını kaybetti, binden fazla kişi yaralandı.

26 Ocak'ta basketbolun efsanelerinden NBA yıldızı Kobe Bryant kızı ile birlikte helikopter kazasında hayatını kaybetti.

4 Şubat'ta Van'ın Bahçesaray ilçesinde meydana gelen çığ faciası en az 41 kişinin ölmesine neden oldu. Bir minibüs ile bir iş makinesinin üzerine çığ düşmesi sonucu 5 kişi yaşamını yitirmişti. Kayıp olduğu düşünülen iki kişiyi arama çalışmalarında, ertesi gün yaşanan ikinci çığda en az 50 kişilik ekip kar altında kaldı.

Van'daki çığ felaketinin ardından 5 Şubat'ta, Sabiha Gökçen Havalimanı'nda Pegasus Havayolları'na ait Boeing 737-800 tipi yolcu uçağı iniş sırasında pistten çıktı. İzmir-İstanbul seferini yapan yolcu uçağı, saat 18.30 civarında iniş yaptığı sırada piste tutunamayıp sürüklenerek düştü ve parçalara ayrıldı. 3 kişi yaşamını yitirdi.

Almanya'da Frankfurt'un yakınındaki Hanau kentinde meydana gelen iki silahlı saldırıda 11 kişi hayatını kaybetti. Türkiye'nin Berlin Büyükelçisi Aydın, saldırıda 5 Türk vatandaşının hayatını kaybettiğini söylemişti.

İran'ın Hoy kentinde meydana gelen 5.9 büyüklüğündeki depremlerden etkilenen Van'da 10 kişi hayatını kaybetti.

Eski Mısır Cumhurbaşkanı Hüsnü Mübarek, başkent Kahire'deki bir askeri hastanede öldü. 1981-2011 yılları arasında Mısır'ı yöneten ve dokuz yıl önce protestolar sonrası ordu tarafından istifaya zorlanan Mübarek 91 yaşındaydı. Mübarek, Arap Baharı olarak adlandırılan gösterilerde, protestocuların öldürülmeleri yönünde emir vermekten yargılanan ilk liderdi. Yargılanan ve 2012'de müebbet hapse mahkum olan Mübarek, temyize başvurmuş ve suçlamaların çoğundan beraat edip Mart 2017'de serbest bırakılmıştı.

Suriye'nin İdlib eyaletinde 27 Şubat'ta düzenlenen hava saldırısında 34 Türk askeri hayatını kaybetti. Daha sonra çatışmalarda 1 Türk askeri daha yaşamını yitirdi. Türkiye, saldırı ardından Suriye yönetimine ait hedeflere misliyle karşılık verildiğini duyurdu.

Türk askerlerine yapılan saldırı sonrası Türkiye'deki mültecilerin Avrupa'ya geçişlerinin 'engellenmeyeceği' iddialarının mültecilerin sınıra akın etmesine yol açtı.

Yılın üçüncü ayında tüm dünya koronavirüs ile daha yakından tanıştı. Salgın Çin'in ardından diğer Asya ülkeleri ile Avrupa'ya da hızla yayılmaya başladı. Avrupa'da salgının yaygın biçimde patlak verdiği İtalya'da, 8 Mart'ta 16 milyon nüfusluk bölge karantinaya alındı, ertesi gün yasaklar tüm ülkeyi kapsayacak şekilde genişletildi. 11 Mart'ta Dünya Sağlık Örgütü, koronavirüs salgınını "pandemi" ilan etti. Birçok etkinlik salgın nedeniyle ertelenirken, uluslararası seyahatler kısıtlandı, sınırlar kapatıldı.

5 Mart'ta Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM), Afganistan savaşı sırasında işlendiği öne sürülen muhtemel savaş suçlarıyla ilgili daha önce reddedilen savcıların soruşturma açma talebine izin verdi.

Tüm dünya yönünü salgınla ilgili gelişmeler için Dünya Sağlık Örgütü'nden gelecek açıklamalara çevirmişken, ABD Başkanı Donald Trump, "Çin yanlısı davranmakla" suçladığı örgüte verdikleri fonları askıya almayı düşündüklerini duyurdu.

Kanada'da bir noktada polis kılığına da giren bir silahlı saldırgan, ülkenin Nova Scotia bölgesinde 16 saat içerisinde 16 kişiyi öldürdü. Bu Kanada tarihinin en kötü silahlı saldırısı oldu.

ABD'nin Minneapolis kentinde siyah Amerikalı George Floyd, 25 Mayıs'ta beyaz bir polisin uzun süre diziyle boğazına basması sonucu nefessiz kalarak hayatını kaybetti. Floyd'un ölümünün ardından ABD'de başlayan polis şiddeti ve ırkçılık karşıtı eylemler küresel boyu kazanırken, dünya genelinde 'Siyahların Hayatı Önemlidir' (Black Lives Matter) hareketi başlatıldı.

28 Haziran'da dünya genelinde Covid-19'a yakalananların sayısı 10 milyona ulaştı, salgında yarım milyondan fazla kişi hayatını kaybetti.

12 Temmuz'da, Azerbaycan-Ermenistan sınırında çıkan çatışmada en az 2 kişi öldü. Tansiyon ilerleyen aylarda daha da arttı. Kasım ayında gelindiğinde can kaybı 2 bini aştı.

Güney Asya'da, şiddetli muson yağışlarının yol açtığı sel ve heyelanlarda ölü sayısı 221'e yükseldi. Hindistan ve Nepal'de 4 milyon kişi evsiz kaldı.

AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan, Danıştay'ın 1934 tarihli müzeye dönüştürülmesine ilişkin kararı iptalinin ardından Ayasofya'nın idaresinin Diyanet İşler Başkanlığına devredilerek ibadete açılması kararını imzaladı. 24 Temmuz'da Ayasofya'da 86 yıl sonra ilk cuma namazı kılındı.

4 Ağustos'ta, Lübnan'ın başkenti Beyrut'ta meydana gelen şiddetli patlamada 220'den fazla kişi can verdi. Limanda altı yıldır bir depoda tutulan 2 bin 750 ton amonyum nitratın infilak etmesi şehri enkaza çevirdi.

7 Kasım'da, Hindistan'da 184 yolcu ile 6 mürettebat bulunan bir yolcu uçağı iniş yaptığı sırada pistin dışına çıkarak kaza yaptı. Olayda en az 19 kişi hayatını kaybetti.

Koronavirüs salgınına karşı Rusya'da geliştirilen ve Sputnik V adlı verilen aşı, Rusya Sağlık Bakanlığı tarafından 11 Ağustos'ta tescillendi. Rusya koronavirüs aşısını tescil eden ilk ülke oldu.

İsrail ile Birleşik Arap Emirlikleri ve Bahreyn arasında varılan "ilişkilerin normalleştirilmesine" yönelik ikili anlaşmalar, 15 Eylül'de Beyaz Saray'da imzalandı.

Panama Belgeleri'nin ardından yeni bir gazetecilik araştırması, terörizmin finansmanı ve kara para aklama gibi konularda dünyadaki önemli bankaların oynadığı yasa dışı rolü, 20 Eylül'de FinCEN belgeleriyle ortaya koydu.

Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ülkedeki "radikal İslam" ve "İslamcı ayrılıkçılığa" karşı daha sıkı önlemler alacaklarını duyurmasından haftalar sonra Paris yakınlarında bir kentte Samuel Paty isimli tarih öğretmeni, derste Hz. Muhammed karikatürü gösterdiği gerekçesiyle başı kesildi. Olayın 18 yaşındaki Çeçen zanlısı ise polis operasyonu sırasında öldürüldü.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin (KKTC) sınırları içerisinde bulunan ve 46 yıldır kapalı olan Maraş'ın kamuya ait olan sahil kısmı kullanıma açıldı

30 Ekim'de, Ege Denizi Seferihisar açıklarında meydana gelen 6,6 büyüklüğündeki depremde en az 110 kişi hayatını kaybetti. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı'nın son verilerine göre İzmir'de hasarlı ve yıkık bina sayısı 384 olarak açıklandı.

ABD de 3 Kasım'da yapılan seçimlerde Demokrat Parti'nin adayı Joe Biden, ülkenin 46'ncı başkanı oldu. Görevini 20 Ocak'ta Biden'a devredecek olan Başkan Donald Trump seçimlerde usulsüzlük yapıldığını iddia ederek yargıya başvurdu.

Ermenistan ile Azerbaycan, Dağlık Karabağ'da çatışmaların sonlandırılması konusunda anlaştı. Taraflar, Rusya'nın arabuluculuğunda 9 Kasım'da ateşkes anlaşması imzaladı.

Efsane futbolcu Diego Maradona, 60 yaşında kalp krizi nedeniyle hayatını kaybetti. Kasım ayında beyin ameliyatı geçiren ve bir süredir Tigre'deki evinde olan Maradona, kalp krizi nedeniyle yaşamını yitirdi.

İran'ın nükleer programının kilit isimlerinden bilim insanı Muhsin Fahrizade öldürüldü. Nükleer programın mimarı olarak tanınan Muhsin Fahrizade'nin adı İsrail Başbakanı Benyamin Netanyahu'nun Mayıs 2018'de İran nükleer programı hakkında yaptığı sunumda özellikle belirtilmişti. Netanyahu Fahrizade'den "İran'ın nükleer silah programının başındaki kişi" olarak bahsedip, "Bu ismi unutmayın" demişti. İran'ın suikastten sorumlu tuttuğu İsrail, suçlamaları reddetti.

İngiltere 2 Aralık'ta aldığı kararla, Pfizer ve BionTech'in BNT162b2 adlı koronavirüs aşısının yaygın kullanımına onay veren ilk ülke oldu.

İngiltere'de Pfizer/BioNTech aşısı bugün öncelikli gruplara yapılmaya başlandı. İlk aşıyı, sıraya erkenden giren 90 yaşındaki Margaret Keenan'ın oldu. Keenan, "İsteyebileceğim en iyi erken doğum günü hediyesi buydu" dedi. (8 ARALIK)

10-11 Aralık'ta düzenlenen Avrupa Birliği Liderler Zirvesi'nde, Doğu Akdeniz'deki faaliyetlerinden dolayı Türkiye'ye uygulanan yaptırımlar genişletilip, sondaj çalışmalarından sorumlu kişi ve firmaların listeye eklenmesi kararlaştırıldı.

Avrupa Birliği'nin yaptırım kararından 3 gün sonra Washington, Rusya'dan S-400 sistemlerinin alımı nedeniyle Türkiye'ye bazı yaptırımlar uygulama kararı aldı.

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, Edirne F Tipi Cezaevi’nde tutuklu bulunan eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş' hakkında 'hak ihlali' kararı vererek "derhal tahliye edilmesi" gerektiğine hükmetti. AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan kararı tanımazken, Demirtaş’ın tutukluluğuna yapılan itiraz sulh ceza hakimliğince reddedildi. Mahkemenin ret gerekçesinde, AİHM kararının Türkçe çevirisinin Adalet Bakanlığı’ndan istendiğini kaydedilerek, “AİHM'nin kararının hangi başvuruya istinaden hangi suçlara yönelik, hangi kapsamda olduğu bilinemediğinden söz konusu kararın hukuken denetime elverişli olmadığı anlaşılmıştır” denidi.