Hüseyin İrfan Fırat yanıtladı: Covid-19 salgını nedeniyle 7 aydır kısa çalışma ödeneği aldığı için geçinemeyen bir kişi istifa ederse tazminat alabilir mi? 

Sorunuzla çok güncel bir problemden söz ediyorsunuz. Gerçekten de içinde bulunduğumuz Pandemi döneminde milyonlarca işçi için işverenler kısa çalışma ödeneği talebiyle Türkiye iş Kurumuna başvurdular. Bunların önemli bir bölümü de herhangi bir denetime tabi olmadan yani işyerinin gerçekten pandeminin yarattığı (katladığı) ekonomik krizden etkilenip etkilenmediği denetlenmeden kabul edilen başvurularla birlikte işçilerine ücret ödemeyip kısa çalışma ödeneğine geçtiler.

İlk açıklanan verilere göre yaklaşık 3 Milyon işçi için kısa çalışma ödeneğine başvuruldu. Uygulama yılsonuna kadar uzamakla birlikte bu sayı şimdi azalışa geçti artık yeni başvuru da alınmıyor.

Diğer taraftan işyerlerinin önemli bir bölümü de aslında yasada işçinin onayı olmaksızın işverenin tek taraflı kararıyla ücretsiz izine sevk edilemeyeceği ve bunun işveren feshi yani işten çıkarma anlamına geleceği gerçeği varken yapılan geçici bir düzenlemeyle “işten çıkarma yasağı” adı altında ücretsiz izine sevk edildiler. 2021 Ocak ayına kadar uzatılan bu uygulama kapsamında olan işçilerin sayısının da 2 milyonun üzerinde olduğunu biliyoruz.

Söz konusu işçilerden kısa çalışma ödeneği alanların ellerine asgari ücretli ise 1,768 TL geçiyor. Yani günlük 58 TL. Ücretsiz izine sevk edilenlerin ise alabilecekleri günlük tutar 39,24 TL aylık ise 1,168 TL. Son açıklanan açlık sınırına baktığımızda ise sınırın 2.482 TL (Türk-İş Ekim ayı) olduğunu görüyoruz. Yani ülkemizde şu an yürürlükte olan AGİ (asgari geçim indirimi) dâhil 2,324 TL tutarındaki asgari ücreti de aşan bir açlık sınırı rakamından söz ediyoruz.

Şimdi bu işçilerin önemli bir bölümü diyor ki; “Biz geçinemiyoruz çünkü bizi sadaka tutarındaki kısa çalışma ödeneğine ve/veya ücretsiz izin ödeneğine mahkûm ettiniz üstelik kısa çalışma veya ücretsiz izindeyken emekliliğimize esas olacak uzun vadeli sigorta kolu primlerimizde ödenmiyor. Ve bunu bize bir lütuf gibi sunuyorsunuz. Oysa biz mevcut işletmelerimiz normal faaliyete dönemeyecekse ve gerçek ücretlerimizi almayacaksak, emeklilik primlerimiz ödenmeyecekse bırakın gidip başka iş bulalım ekmeğimizi başka yerde arayalım.”

İşçinin bu haklı talebi aslında yasada da yer buluyor çünkü yasa koyucu işçiye haklı nedenlerle fesih hakkı veren İş Kanunu’nun 24. maddesinin 3. bendi aşağıdaki gibidir; III. Zorlayıcı sebepler: İşçinin çalıştığı işyerinde bir haftadan fazla süre ile işin durmasını gerektirecek zorlayıcı sebepler ortaya çıkarsa görülebileceği gibi işçiye haklı nedenle fesih hakkı sağlayan haller arasında işyerinde işin 1 haftadan fazla durması gibi bir neden var.

Yasa koyucu bu madde ile emeğinin karşılığı olan ücret gelirinden başka bir geliri olmayan işçiye, işyerinde çeşitli nedenlerle işin 1 haftadan fazla durması ve artık ücret geliri elde edememesi koşulunda kıdeminin ödenmesi ve gidip başka yerlerde ekmeğini araması olanağı sağlamıştır.

Dolayısı ile işçi bu sebeple iş sözleşmesini sona erdirip işyerinden kıdem tazminatını talep ederek ayrılabilmelidir. Bu istifa anlamına gelmez işçinin haklı nedenle feshidir. (istifa hiçbir koşulda kıdeme hak kazandırmaz) Ancak bizim katılmadığımız ve pandemi döneminde işçi kısa çalışma ödeneği veya ücretsiz izin desteği aldığı için bu nedenle iş sözleşmesinin bu dönemde askıda olduğu ve sona erdirilemeyeceği yönünde hukukçu görüşleri de var.

Sonuç olarak öncelikle işverenle bu konuda anlaşma yolunu arayıp bu mümkün olmazsa bir hukukçu desteği ile işçinin haklı feshi yolunu denemelisiniz.