İlhan Uzgel anlattı: İran-İsrail geriliminde ne olur, Türkiye ne yapacak?

Orta Doğu şimdi de İran-İsrail gerilimiyle çalkalanıyor. Peki bölgede ne olur, Türkiye ne yapacak? CHP Dış Politikadan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı İlhan Uzgel TELE1’e anlattı…

İran’ın 13 Nisan’da İsrail’e düzenlediği hava saldırısı Orta Doğu’da yeni bir çatışma ve savaş endişesine yol açtı. İran’ın saldırısına verilecek yanıta karar verme yetkisini alan İsrail Savaş Kabinesi, dün yaptıkları görüşmenin ardından bugün tekrar bir araya geldi. Gözler Kabine’den gelmesi beklenen açıklamada.

Peki gerilim bölgede neye yol açar, bundan sonra ne olur, Türkiye ne yapacak?

CHP Dış Politikadan Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı İlhan Uzgel TELE1’e yaptığı açıklamada İran’ın bir strateji değişikliğine gittiğini söyledi. Uzgel “1973’ten sonra İsrail’e doğrudan bir devlet oldular. O yüzden önemli bir kırılma noktasıdır” ifadesini kullandı.

“Netanyahu’nun da İran’ın da buna ihtiyacı vardı” diyen Uzgel, Türkiye’nin özellikle Gazze konusunda kapasitesinin çok altında kaldığını söyledi. Uzgel bu görüşünün nedenini ise “Erdoğan’la çalışmak istemiyorlar, güvenmiyorlar. Erdoğan’a ‘Sen orada dur sorun çıkarma’ politikası izliyorlar. Erdoğan bu bölgede yapıcı bir aktör görülmüyor” diye açıkladı.

Birleşmiş Milletler toplantısı sonrası İran ve İsrail’e çağrı

Uzgel’in açıklamaları şöyle:

‘İRAN’IN STRATEJİ DEĞİŞİKLİĞİ’

İran bölgesel çatışmaları vekilleri aracılarıyla gerçekleştiriyordu. Doğrudan sınırı olmayan muhataplarına İran’dan kalkan dronlar ve uzun menzilli füzelerle saldırması İran stratejisinde bir değişikliğe işaret ediyor. Artık İran İsrail’i doğrudan vurur hale geldi. Bundan kaçınıyorlardı. Bu açıdan bir dönüm noktası.

‘TÜRKİYE KAPASİTESİNİN ALTINDA, ERDOĞAN’A GÜVENMİYORLAR’

(ABD’nin açıklamaları ve Türkiye’nin duruşu) Muhtemelen Türkiye orta yolcu bir açıklama yapacak. Hakikaten bulaşmamak da gerekiyor. Şimdi kimi desteklesin? İran’ı desteklese Batı’ya yaklaşmaya çalışıyor o bir dert. İran’a karşı çıksa bugün İran, Filistin davasının savunucusu gibi. Şimdi biraz beklemedeler. Türkiye, İsrail’e yaptırımda biraz açığa düştü. Genelde ‘İran Sünni Müslümanlarla mücadele eder, İsrail’e dokunmaz’ derlerdi. Şimdi bu efsane de kırıldı. CHP olarak savaşın genişlemesini istemeyiz. Filistin meselesi ortada. Bunu çözmeyince sorunlar başka yerden patlıyor. Şu anda Türkiye sahip olduğu diplomasinin altında. Türkiye gibi bir ülkeyle herkes konuşmak ister. Bu coğrafyanın en güçlü ekonomisidir Türkiye. Türkiye’nin kapasitesine rağmen Gazze’deki sorunun çözümüne hiçbir katkısı olmadı. Geçmişte buna benzer girişimleri oldu, Türkiye bunu başardı. Şimdi Erdoğan’la çalışmak istemiyorlar, güvenmiyorlar. Erdoğan’a ‘Sen orada dur sorun çıkarma’ politikası izliyorlar. Erdoğan bu bölgede yapıcı bir aktör görülmüyor. Türkiye de bu yüzden kapasitesinin altında kalıyor.

‘BATI’YA SORUN ÇIKARMAMA POLİTİKASI’

(Ahmet Davutoğlu’nun ‘İsrail yaptırım uygulamazlar, yurt dışından yatırımcı arıyorlar. Bu kesilirdi’ sözleri) Doğrudur. 2021’den sonra Batı’yla uzlaşmaya çalıştı Erdoğan. Bu zamana yayılan bir siyaset değişikliğiydi. Bir dönem hatırlıyorsanız Mavi Vatan vs. dış politikada askeri güç kullanımına ağırlık verilmişti. Daha iddialıydı. Baktı ki buradan bir yere gidilmiyor, Amerika ve Avrupa sistemi karşısına dikilince geri adım attı Erdoğan. Bir sürü de uzlaşma var. Ermenistan açılımı, Yunanistan’la normalleşme, Karadeniz’le iş birliği vs. Genel Batı’ya sorun çıkarmama yolunda bir politikaya girdiler. Tabii iktisadi koşullar da bunda etkili oldu. Kamuoyuna çok hissettirmediler ama alttan alttan yürütüyorlar. İsrail, Gazze’de ihtiyaç duyduğu ihracat kalemlerini başka yerden de temin edebilirdi. Bu ihracatı önlemenin çok imkanı yok ama en azından suç ortağı olmazdınız.

‘1973’TEN SONRA İSRAİL’E DOĞRUDAN SALDIRAN İLK DEVLET’

Küresel Ateşkes Grubu için bir girişim olmadı. Bu tür girişimler ancak ateşkese razılarsa ancak kolaylaştırıcı olur. Hangi oluşumu kurarsanız kurun İsrail’i durduramıyorsunuz. Şu noktada en önemli sorun İsrail’in İran’ı bir daha vurmasını engellemek. ABD’de dahil olursa çatışma bölgeselleşir. Saldırı kötü oldu. Netanyahu da İran da bu saldırıyla içeride rahatlamayı amaçlıyor. İran 1973’ten sonra İsrail’e doğrudan bir devlet oldu. O yüzden önemli bir kırılma noktasıdır. Netanyahu’nun da buna ihtiyacı vardı. İsrail’i etkileyen önemli Yahudi çevreleri ‘İran, İsrail için çok büyük tehdittir. ABD, İsrail’e daha da yardım etmelidir’ diyorlar. Netanyahu da İran-İsrail çekişmesi konuşulsun istiyor.”

Kaynak: TELE1