‘Her 10 inşaat mühendisinden 3’ü kayıt dışı çalıştırılıyor’

İnşaat Mühendisleri Odası’nın (İMO) araştırmasına göre, her 10 inşaat mühendisinden 3’ü ‘kayıt dışı’ ve asgari ücretin altında çalışıyor. 

İMO, üyelerinin katılımıyla yaptığı ‘Türkiye’de İnşaat Mühendisleri Gerçeği: İş, İstihdam ve İşsizlik’ başlıklı araştırması, inşaat mühendislerinin yaşadığı sorunları ortaya koydu. Araştırma sonuçlarına göre, her 10 inşaat mühendisinden 3’ü işsiz. İşsizlik oranı, kadın ve genç inşaat mühendislerinde daha da yükseliyor. Her 10 kadın inşaat mühendisinden 5’i işsiz.

Bu işsizlik beraberinde hak kayıplarını da getiriyor. İnşaat mühendislerinin yüzde 30’a yakını devletin belirlediği resmi asgari ücret olan 2 bin 825 liranın altında ücret alıyor. Bu da onların “kayıt dışı” çalıştırıldıkları sonucunu doğuruyor. İMO Yönetim Kurulu Başkanı Taner Yüzgeç, inşaat mühendislerinin asgari ücretin altında çalışmasını ‘izahtan uzak’ olarak değerlendirdi.

Yüzgeç, şöyle devam etti: “Geriye kalanları da bundan daha iyi değil. Yüzde 20’lik bir kısmı da 2 bin 825 lira ile 4 bin 200 lira arasında değişiyor. 4 bin 200 lira da TMMOB’un belirlediği bir mühendisin alması gereken net asgari ücret. Bunun anlamlı şu yaklaşık yüzde 50’si TMMOB’un belirlediği rakamların altında çalışıyor. Yaklaşık yüzde 24,7’i ise 4 bin 200 ile 7 bin 500 lira arasında çalışıyor ki bu da Türk-İş’in 4 kişilik bir aile için belirlediği yoksulluk sınırı 8 bin 912 liradır. Buradan şu sonuca ulaşıyoruz, inşaat mühendislerinin yüzde 75’i yoksulluk sınırın altında çalışıyor. Bu da sektördeki ve mühendislik alanındaki krizi gösteriyor.”

“KAĞIT ÜZERİNDE HİZMETLER…”

Yüzgeç, asgari ücretin altında nasıl ücret verilebildiğini ise “Sigortasız çalıştırma ve imza karşılığı verilen ücretler, denetimsizlik” diye açıkladı. İMO Yönetim Kurulu Başkanı Yüzgeç, sektördeki işsizliğin ve işsizliğin de nedenleri arasında olan ücretlerin düşmesini şöyle anlattı:

*İşsizliğin en temel sebebi krizden ziyade genel olarak inşaat sektöründe mühendislik hizmetlerine duyulan ihtiyacın göstermelik nitelikte kalmış olması. Bu yapısal bir sorun. Yapısal sorunun krize dönüşmüş olan inşaat sektöründe büyük işsizlik oranlarına ve işsiz kitlelere sebebiyet vermesi kaçınılmaz oluyor.

*Mühendislik hizmetlerinde önemli açıklar var. Hizmet açığı varken inşaat mühendisleri arasında çok ciddi işsizliğin olması sektörel ve yapısal bozukluğun göstergelerinden birisi.

*Bugünkü mevzuatta bir şantiye şefi 5 ayrı şantiyede görev yapabilir pozisyonda. Halbuki şantiye şefi tam zamanlı olarak bir şantiyede olmalı. 5 ayrı şantiyede olmak eşyanın tabiatına aykırı.

*Aynı durum yapı denetim sistemi için de geçerli, hizmetler kağıt üzerinde kaldı. Hizmetler sadece imza boyutunda. İmza boyutunda kalmış hizmet yapı güvenliği açısından risk oluştururken, diğer yandan da gerçek istihdamı sağlayamamakta.

*Kamu yatırımlarında azalma var. Kamu yatırımların özel sektöre devrediliyor olması kalkınma ve altyapı faaliyetlerini sekteye uğratırken, diğer yandan da tabii ki verilmesi gereken mühendislik hizmetlerine imkan sağlayamıyor ve işsizliğe sebep oluyor.

“KADINLAR UCUZ EMEK…”

Yüzgeç, kadınlarda yüzde 50’e varan işsizliğin nedenlerinin başında cinsiyet eşitsizliği geldiğini kaydederek, “Kadın emeği daha ucuz ve kolay göz ardı edilebilir nitelikte görülüyor. İnşaat mühendisliği, alan olarak kadınların tercih etmediği bir meslek dalıydı. Yüzde 12 civarında kadın inşaat mühendisi var şu anda. Şantiyenin erkek yoğunluklu olması, dolayısıyla da illa yönetim sürecinde de erkek olması gibi bir kanaat etkin” dedi. Yüzgeç, kadınların genellikle proje, danışmanlık bürolarında istihdam edildiğini belirtti.

SEKTÖR TOPARLANDI AMA MÜHENDİSLER İŞSİZ KALDI

Araştırmada inşaat mühendislerinin pandemi döneminde yaşadıkları da anlatılıyor. Araştırmaya göre özel sektörde çalışan mühendislerin, yüzde 37’si pandemide hak kaybı yaşadı, bunlardan yüzde 33,2’si ücretsiz izne çıkarıldı, yüzde 26,6’sı ücretlerde düşüş yaşadı ve yüzde 19,6’sı ise işten çıkarıldı. İMO Yönetim Kurulu Başkanı Yüzgeç, şunları söyledi:

“2020 yılında inşaat sektörünün 2019’a oranla daha geliştiğini hatırlatarak, “2020 yılında 111 milyon metrekarelik bir alana yapı ruhsatı verilirken, 2019 yılında 75 milyondaydı. İnşaatlarda çalışan sayısı 706 binden 720 binlere çıktı. Bu tersinden bir gösterge ama 2019 yılında iş cinayetlerinde 330 kişi, 2020 yılında ise 365. Pandemi döneminde mühendislerin istihdamında ve haklarında önemli oranda gerileme var. Halbuki sektör toparlanma sürecinde. İş cinayetlerindeki artış yükselmiş durumda. Görülüyor ki pandemi süreci kimi kesimler tarafından fırsata çevrilmiş. Mühendislik hizmetleri maliyet unsuru olarak görülüp, elimine edilmeye çalışmış.”

“YURT DIŞINA GİTMEK İSTİYORLAR”

Yüzgeç, pandemi döneminde sektörde yapılan denetimlerin azaldığının da verilerle görülebildiğini belirtti. İMO’nun araştırmasına göre özel sektörde ücretli çalışan her 10 mühendisten 2’si ek iş yapmak zorunda kalıyor. Mühendislerin yüzde 65,4’ü yurt dışına gitmek istiyor ve bu oran 35 yaş altı mühendislerde ise bu oran yüzde 82,3’e çıkıyor.

TÜİK oyunu! İşsiz sayısı arttı işsizlik azaldı