Sayıl Cengiz Gündoğdu 1943 İstanbul doğumlu eleştirmen yazar olup bugüne değin yazdığı yapıtlarıyla Sanatta Star Sistemi’ne karşı savaşımını sürdürür. Ayrıca İnsancıl dergisiyle İnsancıl Atölyesi ve Özgür Üniversite’yle de 33 yıldır yazınımıza katkıda bulunur. “Deli Dolu Esinlemeler” özgün bir gülmece yapıtı olarak ilgi çeker.

DELİ DOLU ESİNLEMELER (1)

Yazar “Deli Dolu Esinlemeler” yapıtında doksan yazısına yer verirken bu yazıların 2022-2023 yılları arasında TELE 1’de yayımlandığını belirtir. Alt başlığında “Alaysılamanın süzgecinden geçtikçe çıkan yazılar” dediğine göre alaya ve gülmeceye yaslandığı anlaşılır. Bu yapıtın diğerlerine göre farklı, özgün olduğunu belirtmeliyiz. Gündoğdu, bu yazılarında olayları tutucuların, gericilerin bakış açısıyla değerlendirirken onların görüşleriyle alay eder. Tarihten, tarihçilerden, Osmanlı’nın düzeninden yararlanırken günümüzdeki uygulamaları eleştirir. Sözgelimi; DP’nin iktidara gelişini devrim olarak değerlendiren ve 6-7 Eylül olaylarını solculara, 27 Mayıs’ı gericilere yükleyen anlayışlarla alay eder. Onlara göre bu memleket, komünizm ruhlu solculardan, ateistlerden, eşcinsellerden çok çekmiştir. Bugünkü milliyetçi ve gericilerin olaylara bakışından güldürü öğeleri çıkar ortaya. Solcularla Kemalistler’in ilişkisi, Kemalizmi kötüleyen sol, bugünkü “Altılı Masa” görüşmeleri, futbolcuların sahada laiklik çığrışları, Kemalistler’e yürünecek yol kalmadığı, bağımsızlık ve hürriyet üzerine her şeyin ters yüz edildiği vb. görüşlere değiniler ilgi çeker.

Gerici, tutucu kişiler pahalılığın çarpıtıldığını, ilerici seçilmişlere daha çok ceza verilmesi gerektiğini savunurken küçülürler. Atatürk’ün tapınıcı olduğunu, Kurtuluş Savaşı’nı yapmadığını, rüşvetin iftira olduğunu ileri sürerken de gülünçtürler. Yazar, gericilerin gözünden olayları değerlendirirken okuyucuyu güldürür ve düşündürür. Holdinglerin gazetelere gönderdikleri “Cevap ve Düzeltme Metinleri” de alay konusudur. Gerici olaylara solcuların neden olduğu yalanı, doğalgaz ederinin artmasının nedenleri, Covid-19’un solcuların işi olduğu, Ermeni sorununun “gâvur devletlerin” işi olduğu vb. yansıtılır. “Dış güçlerin tesirindeki muhalif kadroların” ekonomiyi kötü gösterdiği, oysa ülkenin çok kalkındığı, komünizmin ithal malı olduğu yalanı vb. konular, Engin Ardıç’ın yazısıyla alay, “Kaderin insanın kaderinde olduğu” yalanı ilgi çeker. Yazar, okurlarla yaptığı söyleşilerde bugünün “Ortodoks, homodoks” diyen yöneticileriyle dalgasını geçer.

Başta belirttiğimiz gibi Sayıl Cengiz Gündoğdu, bu özgün yapıtında doksan yazıyla bir o kadar konuyu gülmece öğeleriyle eleştirir. Tarihçilerin ağdalı dili Osmanlıcayı da iyi kullandığı gözlenir. “Deli Dolu Esinlemeler”in düşünmeyi seven, toplumsal sorunlarla ilgilenen herkesin gülümseyerek okuyacağı yazılardan oluştuğunu belirtmeliyiz.

KURŞUN (2)

Sayıl Cengiz Gündoğdu’nun “Kurşun” adlı yapıtında kısa kısa dokuz öykü vardır. “Büyük Köpekli Kadın” öyküsünde Çehov’un öyküsüne göndermede bulunan anlatıcı, evlenecek olanlara “Küçük köpekli kadınlarla” evlenmelerini önerir. “Aldatılmaktan Korkan Liberal” öyküsünde, liberal sosyal demokratların halkın her kesimiyle ilgilendikleri ileri sürülerek alay edilir. Kadınlar tarafından aldatılma takıntısı olan inşaat mühendisinin evlenmekten korkması, particilik yaparak avunması yansıtılır. “Behiye” öyküsünde ilgi çekici bir derinlik olduğu gözlenir. 1970’li yıllar, gençlik olayları, seven iki gencin kavuşamayışı, başkasıyla evlendikten sonra boşanıp yeniden kavuşma isteği, hapiste yatma, çıkınca kanser engeli ve ölüm… Sınıf atlama çabası, sosyalizm kavgası vb.

Kitaba ad olan “Kurşun” öyküsü de okuyucuyu sarıp sarmalayan bir öyküdür. Yine 1970’li yıllar ve birbirini seven iki devrimci genç… Sömürüsüz bir dünya özlemiyle yaşarken erkek, demokratik yoldan sosyalizmi, kadın ise ihtilali savunur. Ayrılırlar, darbe olur. Yazar, kurşun ile konuşur, tartışır. Onu güzel bir nesneye dönüştürmek ister. Kişiliği güçlü iki sevgiliyi buluşturmak ister. Ancak burjuva toplumu kişilikleri yok eder. Yazar, aşkın bir eylemden doğmasını ve o aşkı yaratarak yaşamayı savunur.

Sayıl Cengiz Gündoğdu, felsefe yazılarıyla, eleştirileriyle, gülmeceleriyle öyküleriyle yazınımızı varsıllaştıran bir yazardır. Kutlarız.

(1)Deli Dolu Esinlemeler-Sayıl Cengiz Gündoğdu, Gülmece, İnsancıl Yayınları, mart 2023, 216 s.

(2) Kurşun-Sayıl Cengiz Gündoğdu, Öykü, İnsancıl yayınları, mart 2023, 64 s.