CHP’li Ömer Merih Gürer, patates üreticilerini ziyaret etti. Tarlada işçinin, raftaki ürünü alırken ise tüketicinin mağdur olduğunu belirten Gürer, “Çiftçinin patates üretim maliyeti 8- 10 lira arası iken patatesi tarlada tüccarın insafına bırakılıyor" dedi.
CHP Niğde Milletvekili ve Tarım, Orman ve Köyişleri Komisyonu Üyesi Ömer Fethi Gürer, Niğde’de bölgedeki patates üreticileriyle görüştü, sorunlarını dinledi.
Patatesin tarlada 5 lira iken pazar tezgahında 15-20 lira arasında satıldığını belirten CHP Milletvekili Ömer Fethi Gürer, “Çiftçinin patates üretim maliyeti 8- 10 lira arası iken patatesi tarlada tüccarın insafına bırakılıyor.” dedi.
Gürer ayrıca Niğde patates enstitüsünün yerli patates tohumu için çalışma yaptığını ancak halen ülkemizin ihtiyacına yetmediği için ithal tohum kullanıldığını 2024 yılında TÜİK verilerine göre 27 bin 551 ton patates tohumu ithalatı karşılığında 24 milyon 129 bin dolar yurt dışına ödendiğini belirtti.
PATATESTE VERİM İYİ, FİYAT DALGALI
CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, Niğde'de genelde kışlık patates ekildiğini ancak bazı bölgelerinde erkenci patates hasadının başladığını belirterek, “Patates üreticisi yazlık patatesin fiyatlarından mutlu değil, kışlık patates için de fiyatların düşük oluşma kaygısı yaşanıyor. 1996 yılında 6,5 milyon ton patates yetişirken günümüzde 5,5 milyon tona kadar patates üretimi düştü. Nüfusumuz arttı ama patates üretimi azaldı. Ama bunun yanında çiftçi patatesten para kazanmadığı zaman ekimden uzaklaşıyor, o yılda fiyatlar artıyor. Bu yıl patates var, beklenen fiyat şu an yok.” diye konuştu.
PATATES GEÇİM KAYNAĞI
Gürer’e yaşadıkları sorunu maliyet hesabı üzerinden anlatan patates üreticisi Sami Akkoç, “Durum çok kötü vekilim. Geçen yıl patatesin maliyeti kiloda 6 liraydı, 7-8 liraya satıldı. Bu yıl kilo da 10 liraya yükseldi. Şu anda patatesin durumu 4-5 liraya satılıyor. Patatesi 13-14 sefer suluyoruz, elektrik maliyetleri arttı, %38 elektriğe zam yapıldı. Mazotu geçen yıl 21 liraya, 22 liraya alırken bu sene 45 lira oldu. Şu an mazotu 44,5-45 liraya alıyoruz.” şeklinde konuştu.
PATATES TOHUMU DA İTHAL GELİYOR
Gürer, 2024 yılında 27 bin 551 ton patates tohumu ithalatı karşılığında 24 milyon 129 bin dolar ödendiğine değinip bölge ekilen tohum çeşitlerini sordu.
Çiftçiler, Niğde’de Jelly, Madeleine ve Orchestra benzeri 3-4 tohum çeşidini kullandıklarını belirttiler.
Gürer, “Yerli patates tohumumuz da yok. Niğde'de bu konuda çalışma yapan bir enstitümüz var. Onların patates tohumu üretme çalışmaları devam ediyor ama geniş ekilen patatesin tohumu halen ithal geliyor. Üretici de hangisinden verim vesonuç alırsa ona yöneliyor. “ dedi.
HASAT 20 EYLÜL’DE
Gürer’e yazlık patates hasadı devam ettiği kışlık patates hasadın eylülde başlayacağını ama fiyat konusunda üreticinin kaygılı olduklarını belirtti. patates üreticisi Akkoç, “Bizim burada fiyat konusunda çok büyük kaygımız var, yani maliyetini alamıyoruz şu anda. Yani yazlık patateste fiyat artışı olmadığı için kaygılıyız.” derken bir diğer üretici Özay Aksu, “Patates konusunda durum pek iç açıcı değil. 3 lira, 4 lira şu anda, araba üstü 5 lira diyorlar,maliyeti 10 lira. Şu anda patates 4 lira, 5 lira maliyetinin yarı fiyatına tüccar fiyat veriyor.” dedi.
Gürer, “Buğdayda yine TMO alıma giriyor, alım fiyatı belirliyor. Patateste tamamen tüccara mahkumsunuz. Şimdi şehirdeki vatandaş haklı olarak diyor ki, "Biz şimdi patatesi 20 liraya, 30 liraya nasıl alacağız?" Üretici de diyor ki, "5 liraya satıyorum ama maliyeti 10 lira." üreten mutsuz, tüketen pahalı diyor. Bu işi planlaması gerekenler nedense bu işi değerlendirmiyor. Bir yıl çok olur, çöpe gider, bir yılı az olur, fiyatı artar. Bunun bir planlaması olması lazım. Üretilen ürün değer bulmadığı sürece artan girdi maliyetlerinden dolayı toprağı tohumla buluşturan çiftçi bu işlerden uzaklaşıyor. Böyle olunca da ithal patates dahi ülkeye getirilmek durumunda kalınıyor. Olması gereken, bugünkü ürün belli. Bu ürünün fiyatının oturması için kamucu bir anlayışla olaya bakıp, başta Tarım Kredi Kooperatifleri olmak üzere siyasi iktidar, "Patatesin maliyetinin altında bir fiyat olduğunda ben senin yanındayım" demesi gerekir. Çiftçiye bunu demediği sürece üretimdeki dalgalanmalar devam eder. Hangi bölgede hangi ürünler verim daha iyi alınacaksa, o ürün o bölgelerde yetiştirilmeli. Niğde patatesle anılıyor çünkü Türkiye'de patates üretiminde birinciyiz. Lahanada 2.'yiz, fasulye üretiminde birinciyiz. Tarım kenti Niğde'nin üreticisinin talebi şu: Ürettiğimden para kazanayım, ben bu işi sürdüreyim istiyorlar. Çünkü yapacak başka işleri de yok. Yani traktör var, tarla var, ne yapsın gelip üretim yapacak ama ürettiği üründen para kazanamıyor.” şeklinde konuştu.
“İŞÇİ PARASINI ZOR ÖDEYECEĞİZ”
Gürer’in görüştüğü bir diğer patates üreticisi Aziz Esenlik, “Maliyetler bizde çok aşırı arttı. Tohumu 20 liraya aldım, tarla kirasını 6 bin liraya tuttum, gübre desen ona keza, mazot desen ona keza. Yani gömdüğümüzü geri alamıyoruz. Bu sene ihracat olmazsa patates komple dökülür ve üretici bu tarladan geri çekilir. Yazlık patates de para kazandırmadı. Yazlıklar depoya girerse kışlık da kazandırmaz. Yazlık patateslerin etkisi kışlık patateslere de vurur. Rafta vatandaş pahalı ürün alıyor. Nakliyesi var, mazot pahalı, işçilik pahalı. Bir işçi günlük 1000 liraya çalışıyor. Belki de biz işçi parasını zor ödeyeceğiz” dedi.
PATATES TARLADA KALABİLİR
Tarla fiyatı ile raf fiyatı arasındaki farkı değerlendiren patates üreticisi, “Esnaf satıyor mesela. Biz diyoruz ki, "Pahalı satıyorsun," diyoruz. Esnafın yer parası, gelip gitme parasını soran var mı? Onun giderleri de artıyor. Patatesin yetişmiş durumda bile 2 lira depo kirası var. Patatesi hasat yaptım, topladım götürsem depoya koysam kiloda 2 lira depolama gideri var. Yani depo gideri bindiğinde de fiyat artıyor. Bir de tüccar gelmezse ya da tüccar istediği fiyatla almazsa mağduriyetin artıyor. Bu şekil olursa zaten çoğu sökmez, patatesler tarlada kalır” diye konuştu.