Gübretaş’ta neler oluyor? Hisse değer kaybı yüzde 60’ı buldu

Gübretaş hisselerinde yaşanan değer kaybı, borsanın gündeminde. Şirketin hisseleri yüzde 60’a kadar değer kaybederken, yatırımcılar ‘Gübretaş’ta neler oluyor?” sorusunun yanıtını arıyor. Gübretaş, hisse kayıplarına ilişkin, “Şirketimiz, büyümeye ve finansal yapısını güçlendirmeye devam edecektir. Olağan dışı gelişmeleri takip ediyoruz” mesajı verdi. Peki yaşanan krizin ana sebebi ne? İşte ayrıntılar…

Borsada son günlerde en çok konuşulan konulardan biri Gübretaş hisselerindeki değer kaybı. Gübre krizi devam ederken, aralık ayında hisseleri yüzde 60’a kadar değer kaybeden şirketten açıklama geldi. İlk açıklamada düşüşe herhangi bir gerekçe olmadığı belirtildi. Dün akşam yapılan ikinci açıklamada ise bedelsiz sermaye artırımının reddedilmesinin şirket faaliyetlerini etkilemediği kaydedildi.

“HİSSE FİYATLARINDAKİ OLAĞAN DIŞI GELİŞMELERİ TAKİP EDİYORUZ”

Şirketten yapılan açıklamada şu ifadeler yer aldı:

“Gübretaş 7 milyar TL ana ortaklığa ait özkaynak ve yüzde 30 pazar payı ile sektör lideri olarak faaliyetlerine devam etmektedir. Söz konusu bedelsiz sermaye artırımının reddedilmesinin Şirketimizin faaliyetlerine herhangi bir olumsuz etkisi bulunmamaktadır. Nitekim reddedilen husus Şirket öz kaynaklarında bulunan geçmiş yıllardan birikmiş kaynakların sermayeye eklenmesidir. Şirketimize herhangi bir fon girişi ve çıkışı yaratmayan bir husustur. Ana hissedarımız olan Türkiye’nin en büyük çiftçi kuruluşu Türkiye Tarım Kredi Kooperatifleri’ nin verdiği güç ve destekle şirketimiz, büyümeye ve finansal yapısını güçlendirmeye devam edecektir. Şirketimizin hisse fiyatlarında son dönemde meydan gelen olağan dışı gelişmeler yakından takip edilmektedir”

Şirketin hisseleri son 7 günde tabandan işlem gördü ve 172 liraya kadar indi. Gübretaş, 4 Aralık’ta 405 lira ile tarihi zirvesini görmüştü. Böylece hisselerde şubat ayından bu yana en düşük seviye kayda geçti.

GÜBRETAŞ’TA NELER OLUYOR?

Gazete Duvar yazarı Bahadır Özgür, Gübretaş’taki erimeyle ilgili kaleme aldığı yazıda, İran’daki ‘kara kutu’ ayrıntısını kaleme aldı.

Özgür’ün yazısı şöyle:

“Gübretaş yüzbinlerce üyesi olan Tarım Kredi Kooperatifleri’nin bir iştiraki. Asli işlevi de onların çıkarını korumak, üretimlerine destek olmak. Ama gelin görün ki, uzun süredir belli bir zümrenin çıkarı için işliyor çarklar. Mesela; her gıda fiyatı fırladığında Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Gübretaş’ın bağlı bulunduğu Tarım Kredi Kooperatifleri’ne talimat veriyor, marketler açtırıyor. Onlar da gidip yine iktidara yakın şirketlerden çoğunluğu fahiş fiyata gıda alıp satmaya çalışıyor. Ve marketler de zarar yazıp duruyor. Lakin Gübretaş’ın beslediği kesim çok daha büyük. Onun sırtında 15 yıldır öyle bir ‘kara kutu’ var ki, ne yaptığından, kimlerin yönetime girip çıktığından haberimiz bile olmuyor.

Gübretaş, 5 Haziran 2023 günü SPK’ya yüzde 300 oranında sermaye artırımı için başvuruyor. Ancak 18 Aralık 2023 günü şirket borsaya yaptığı açıklamada talebin reddedildiğini duyuruyor. Açıklamada dikkat çeken noktalardan birisi, SPK’nın kararı 7 Aralık 2023 günü yaptığı toplantıda alması. Yani arada 11 gün var. Elinde yüklü miktarda Gübretaş hissesi bulunan birilerini avlayacaksanız eğer, mükemmel bir fırsat.

Neyse, biz iddiaları şimdilik bir tarafa bırakalım. Zira, yüzbinlerce çitçinin kaderiyle oynayan, yıllardır süren çok daha önemli bir mesele var ortada. SPK’nın sermaye artırımını reddetmesinin sebebi, Gübretaş’ın İran’daki iştiraki Razi Petrokimya hakkında süren bir dava için bilançoda karşılık ayrılmamış olması. Nedir bu dava?

HER ŞEY RAZİ’DE KİLİTLENİYOR

“İran’da yerel mahkeme fazla doğal gaz kullanımı dolayısıyla Razi Petrokimya hakkında dava açmıştı. Uzun zamandır devam ediyor. Gübretaş’ın son finansal raporuna göre, Razi’den istenen ceza miktarı 330 milyon dolar. Öyle bir olay ki, İran hükümeti, Razi Petrokimya’yı adeta esir almış gibi. Gübretaş’taki bütün düğüm buradan kaynaklanıyor işte. Şimdi gelelim Razi Petrokimya’nın nasıl bir şirket olduğuna…

İki yılda defalarca yazdığım bir şirket bu. Gübretaş’a, birisi 2011’de iflasını ilan eden Tabosan, diğeri ihaleden 4 ay önce kurulmuş, kurulduktan iki ay sonra Halkbank ve Vakıfbank’tan 20 milyon Euro kredi almış Asya Gaz da ortak edilerek 2008’de tam 462 milyon Euro’ya satın alındı Razi. Asya Gaz, adını kamuoyunun yaygın biçimde Sezgin Baran Korkmaz vakasında duyduğu Şaban Kayıkçı’nın şirketi. Kayıkçı’nın siyasi hamisinin ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın siyasi danışmanı Ali İhsan Arslan olduğu yıllardır biliniyor. Zaten baba Mehmet İhsan Arslan da neredeyse Erdoğan’ın siyasi hayatının başından beri var. Tüm bu olayların detaylarını, Razi’nin ürettiği gübreyi ve özellikle hammadde olarak amonyakı taşımak için Güney Kore’ye yaptırılan milyon dolarlık iki geminin dönüp dolaşıp Burak Erdoğan’ın ortak olduğu denizcilik şirketine gitmesinin hikayesini merak edenler, şu yazıya mutlaka baksınlar. (Gübretaş’ın milyon dolarlık gemilerine ne oldu?)

Razi Petrokimya’nın yönetimine geçen yıl Ağustos ayında başkan yardımcısı olarak Mehmet İhsan Arslan da girmişti. Sonra ne oldu bilmiyoruz. Bilmiyoruz çünkü, şirketin CEO’su dışında kim giriyor, kim çıkıyor, ne alıyor, ne satıyor bilmek mümkün değil. Gübretaş’ın finansal raporunda sadece Razi’den gelen gübre miktarı yer alıyor. 2015’ten beri de bir kez olsun yönetim kurulunun aldıkları kararlar tek satır yazılmadı raporlara. Arada dağıtılan temettü açıklanıyor. Bir de yönetim kurulunun aldığı 13 milyon lira ‘huzur hakkı’ var tabi.

İRAN’DA SÜREKLİ ŞİRKET ALDILAR

Bu arada Gübretaş’ın başka iştirakleri vasıtasıyla İran’da ortak olduğu şirketler de var. Mesela Razi, 2012’de Arya Phosphoric Jonoob Co.’yu aldı. Arya da gidip 2019’da kendisi ve Razi için insan kaynakları, catering hizmetleri, yeşil alan ve onarım kompleksleri dahil olmak üzere genel ve sosyal hizmetler sunan Petro Saman Avaran adlı bir şirketin yüzde 69’unu aldı. Razi’nin ürettiklerini dünya pazarlarına satacağız diye kurulan Raintrade Petrokimya Dış Ticaret şirketi bulunuyor. O da 2022’de petrokimya ürünlerinin pazarlanması, ihracı, depolanması ve ticaret faaliyetleri için Rexim Dış Ticaret’i kurdu. Özellikle deniz taşımacılığı üzerine, çoğu Suudi Arabistan sermayesi ile olmak üzere daha o kadar fazla şirket ortalığı oldu ki, saymakla bitmez.

Şimdi dönüp sormak lazım. Çiftçi gübre, mazot, tohumluk diye inlerken, üretimden koparken milyonlarca dolarlık yatırımlardan kimler kazanç sağlıyor? Razi Petrokimya 15 yıldır niye bir ‘kara kutu’ gibi yönetiliyor? Gemilerin, denizcilik şirketlerinin çiftçiye ne faydası oldu? Amonyak nerelere satılıyor? İhracatı nedir bu şirketlerin?

Neredeyse Cumhuriyet’le yaşıt çiftçi kooperatifleri milyar dolarlık bir deve dönüştü. Türkiye’nin en zengin altın madenine de sahip. Kısaca böylesine bir kuruluştan çiftçinin faydalanmasını bırakın, kapısından bile girebilir mi artık!”

Borsada yaşanan krizle ilgili Sabah yazarı Dilek Güngör ise şu satıları kaleme aldı:

“Aslında olayın başına dönmek gerek…

Şirket 5 Haziran 2023 tarihinde Sermaye Piyasası Kurulu’na (SPK) bedelsiz sermaye artırımı için başvuruyor. SPK başvuruyu 7 ay beklettikten sonra karara bağlıyor.

Ne zaman?

7 Aralık’ta…

Peki 7 Aralık’ta alınan karar sonraki hafta SPK bültenlerine giriyor mu?

Hayır…

15 Aralık Cuma günü SPK, şirketin bedelsiz sermaye artırımı başvurusunu reddettiğine ilişkin yazıyı yazıyor. Borsa kapandıktan sonra şirkete gönderiyor. Gübretaş ise 18 Aralık’ta bedelsiz sermaye artışını reddeden yazıyı seans açılır açılmaz borsaya bildiriyor.

7 Aralık’tan 18 Aralık’a kadar geçen süre 11 gün…

Bu arada haberi duyan, yüksek kârla hisseyi boşaltan, kısacası atı alıp Üsküdar’ı geçen kimler?

Bilmiyoruz…

Daha da ilginci, SPK’nın bedelsiz sermaye artımını reddetme gerekçesi…

Gübretaş’ın İran’daki bağlı ortaklığı Razi Petrokimya’yla ilgili dava sürecini bahane eden SPK, bedelsiz sermaye artırımını reddetme gerekçesinin bu olduğunu söylüyor. Razi Petrochemical Co.’nun taraf olduğu davaya ilişkin olarak karşılık ayrılıp ayrılmayacağının konsolide finansal tablolarda yarattığı belirsizlik nedeniyle bedelsiz sermaye artırımını onaylamadığını söylüyor.

Niye ilginç diyorum?

Çünkü, bu dava süreci yeni değil… 2012’den bu yana gündemde. Gübretaş’ın İran’daki bağlı ortaklığı Razi Petrochemical aleyhine “fazla gaz tüketimi” nedeni ile yerel mahkemede 330 milyon dolar tutarında dava açılmıştı. 2017’den sonra bu süreç durmuştu. 2020’de ilk defa kayda girmişti. O dönemde de Gübretaş’ın bağımsız denetim raporlarında bu davadan bahsedilmişti. O günden sonra şirkete hiçbir uyarıda bulunmayan SPK’nın bu gerekçeyle bedelsiz sermaye artırımını reddetmesi tuhaf! Üstelik, belki de yıllarca sürecek bir dava nedeniyle şirket üzerinde bir belirsizlik yaratılıp, borsa yatırımcısını paniğe sevk etmek de ayrı bir konu…

SPK bu işlere ne diyor derseniz. Anlatayım…

Onlar bu olayda Gübretaş’ı suçluyor. Açıklamayı 15 Aralık’ta borsa kapandıktan sonra gönderdiklerini, onların da hafta sonu yerine pazartesi seans başladıktan sonra bedelsiz sermaye artırımının reddedilmesi kararını borsaya bildirdiğini söylüyor. Yatırımcıyı korumak için davayla ilgili karşılık ayrılmasını istediklerini, bu nedenle de gerekçeye bunu yazdıklarını anlatıyorlar. Alınan kararın borsaya bildirilmesine kadar geçen süredeki işlemleri de incelemeye aldıklarını belirtiyorlar.”

Kaynak: TELE1