Mustafa Kemal Atatürk’ün işgal donanması hakkında söylediği “Geldikleri gibi giderler” sözünün kararlılığıyla başlattığı mücadele sonucunda İstanbul 6 Ekim 1923’te işgalden kurtuldu.
Osmanlı İmparatorluğu ile İtilaf Devletleri arasında 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması neticesinde işgal kuvvetleri donanması 13 Kasım 1918’de Haydarpaşa Limanı’na demirleyerek işgali fiilen başlattı. 16 Mart 1920 tarihinde ise İstanbul resmen işgal edildi. Türk ordusunun İzmir’e girmesinin ardından Fahrettin Paşa’nın yönettiği 5. Süvari Kolordusu, İtilaf Devletleri kontrolündeki tarafsız bölgeye ilerleyince işgalci Fransız ve İtalyan güçleri geri çekilirken Çanakkale’de İngiliz General Sir Charles Harrington’ın komutasındaki işgal güçleri savunma pozisyonu aldı. İngiltere’nin anlaşmak istediği Ankara Hükumeti, İstanbul ve Çanakkale boğazlarının kontrolünü geri istedi. İngiltere Başbakanı Lloyd George, bu isteği reddettikten sonra savunma pozisyonu alan birliklerine savaş pozisyonu talimatı verdi. General Harrington’ın ateş açılmaması emri vermesinin ardından Türk askerleri Çanakkale Boğazı’na doğru ilerleyişe geçti. Türklerle savaşılmasını istemeyen, daha sonra İngiltere Başbakanı olacak dönemin Cephane ve Harbiye Bakanı Winston Churchill’in dahil olduğu bir grup İngiliz bakan istifa etti. Bursa’da 11 Ekim 1922’de imzalanan Mudanya Mütarekesi sonucu Trakya toprakları Türklere geri verildi fakat Mütareke’de karar altına alınmasına rağmen İstanbul’daki işgal sonlandırılmadı. Büyük Millet Meclisi, Mustafa Kemal Paşa’nın isteğiyle Ankara Hükumeti’ni temsil edecek kişi olarak Refet Paşa’yı, İstanbul Komutanı olarak da Milli Müdafaa Umumi Katibi Selahattin Adil Paşa’yı görevlendirdi.Refet Paşa, 19 Ekim’de tarihinde TBMM Muhafız Grubu'ndan 100 kişilik bir kuvvetle Mudanya'dan İstanbul'a gelmesinin ardından Selahattin Adil Paşa da 81. Alay ile İstanbul'a geldi. Ankara Hükumeti ile İtilaf Devletleri arasında 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın ardından 23 Ağustos 1923’ten itibaren işgal kuvvetleri İstanbul’dan ayrılmaya başladı. Son işgal kuvvetleri 4 Ekim 1923 günü Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen bir törenle Türk bayrağını selamlayarak şehri terk etti. Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu, 6 Ekim 1923'te İstanbul'a girerek 4 yıl 10 ay 23 gün süren işgali resmen sonlandırdı. https://tele1.com.tr/49-yil-once-ayse-tatile-cikti-kibris-baris-harekatinin-yildonumu-881535/
Muhabir: Soner Bahadır
