Yüz binlerce yurttaşın Genel Sağlık Sigortası borcu silinecek

Enflasyonla birlikte alım gücü düşen yurttaşlara bir de GSS borcu çıkartıldı. 100 milyar TL'yi aşan, 2025 yılı asgari ücret zammı ve oluşacak gecikme faiziyle daha da artacak olan GSS borçlarının silinmesi gündemde. 

GSS NEDİR? GSS, kişilerin öncelikle sağlıklarının korunmasını, sağlık riskleri ile karşılaşmaları halinde ise oluşan harcamaların finansmanını sağlayan sigortayı ifade ediyor. Genel sağlık sigortası kişilerin ekonomik gücü ve isteğine bakılmaksızın, ortaya çıkacak hastalık riskine karşı 85 milyonluk Türkiye'nin tamamını kapsıyor. GSS zorunlu olup, bu hak ve yükümlülüklerden vazgeçilmesi mümkün değil.

KİMLERİ KAPSIYOR? GSS kapsamında sigortalı sayılan 33 grup özetle şöyle: Bir işverenin emrinden çalışan 4/a'lılar, BağKur'lu 4/b'liler, kamu idarelerinde çalışan 4/c'liler. İsteğe bağlı sigortalı olanlar. Aylık geliri asgari ücretin üçte birinden az olan vatandaşlar, 18 yaşını doldurmamış çocuklar. 65 yaş aylığı alanlar. Şeref aylığı alanlar. Geçici köy korucuları emeklileri. Dünya, olimpiyat ve Avrupa şampiyonluğu kazanmış sporcular. İşsizlik ödeneği, kısa çalışma ödeneğinden yararlandırılan kişiler. Türkiye'de öğrenim gören yabancı uyruklu öğrenciler. Avukatlık stajı yapmakta olanlar. Hakkında koruyucu tedbir kararı verilen kadınlar. 18 yaşından küçük engelli ve engelli yakını aylığı alanlar. Er, erbaşlar.

GSS NE ZAMAN BAŞLAR? Kişilerin genel sağlık sigortalılığının başlangıcı şartlara göre değişiklik göstermekte. 4/a, 4/b ve 4/c'liler sigortalı işe başladıklarında, ödeme gücü bulunmayanlar sisteme dahil edildiğinde otomatik olarak GSS süreci başlıyor.

GELİR TESTİ KİMLER İÇİN YAPILIR? Gelir testi, herhangi bir sosyal güvencesi olmayan vatandaşların gelirlerine göre prim ödeyip ödeyemeyeceklerini belirleyen bir işlemdir. Gelir testi yaptıranlardan düşük gelirli olanların primleri devlet tarafından karşılanmakta. Gelir testi sonucuna göre kişi başına geliri brüt asgari ücretin üçte birinden fazla olduğu tespit edilenler prim ödemek zorunda.

GSS PRİM ÜCRETİ AYLIK 600 TL Gelir testi sonucuna göre aile içindeki gelirin kişi başına düşen aylık tutarı brüt asgari ücretin üçte birinden (6.667,5 TL) az olan vatandaşların primleri devlet tarafından ödenmekte. Brüt asgari ücretin üçte biri üzerinde geliri bulunanlar aylık brüt asgari ücretin yüzde 3'ü (600.08 TL) oranında prim ödeyerek sağlık hizmetlerinden yararlanabilmekte. Genel sağlık sigortası sadece üniversite ve devlet hastanelerinde geçerli olduğu için özel hastane ve kuruluşlarda genel sağlık sigortasından yararlanılamıyor.

9 MİLYON YURTTAŞIN GSS BORCU VAR Genel Sağlık Sigortası (GSS) prim borcu bulunan kişi sayısının 9 milyon kişi olduğu tahmin ediliyor. Bu hesapla 9 milyon yurttaş Ocak 2025 itibarıyla sağlık hizmetlerinden yararlanamayacak.

BAŞVURU VE ÖDEME Gelir testi yaptırmak isteyenler, ikametgâhının bulunduğu il/ilçedeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına (SYD) bizzat veya e-Devlet üzerinden başvurabiliyor. GSS primleri banka veznelerinden, internet bankacılığından, banka ATM'lerinden, PTT şubelerinden ödenebilmekte. Genel sağlık sigortalılarının tescil ve borç durumu e-Devlet uygulamasından görüntülenmekte ve kredi kartı ile prim borcu ödenebilmekte

TOPLAM BORÇ 103.9 MİLYAR TL "Herkese sağlık güvencesi" uygulaması ile herhangi bir sosyal güvencesi olmayan vatandaşlar, aylık sadece 600,08 TL GSS primi ödeyerek ailece sağlık hizmetlerinden yararlanabilmekte. Bu kapsamda 2024 yıl sonu itibarıyla toplam borcun 103.9 milyar lira olması öngörülüyor. GSS'de 2012 yılı borçları 2022 yılında, 2013 yılı borçları ise 2023 yılında çıkarılan af düzenlemeleriyle silindi. Geriye dönük 10 yıllık borçlar için de Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle "erteleme" yoluna gidildi.

400 BİN YURTTAŞIN BORCU SİLİNECEK Önümüzdeki hafta TBMM'ye sunulacak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'yla ilişkili yasa teklifinde 2014 yılı borçları için af düzenlemesi hayata geçirilecek. Bu kapsamda 400 bin ödeme gücü bulunmayan vatandaşın 250 milyon TL'yi aşan borcu silinecek.

10 YILLIK BORÇ ERTELENECEK Öte yandan aralık ayından çıkarılması beklenen Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle de geçim sıkıntısındaki milyonlarca vatandaşın 2015 yılından bugüne kadar olan milyarlarca TL'lik borçları ise bir yıl daha ertelenecek. Kulislere yansıyan bilgi, borç düğümünü çözecek kararnamenin aralık ayı içinde yayınlanacağı yönünde.

GSS BORCU NEDEN OLUR? Çalışmayanların kendi primlerini dışarıdan ödemesi gerekiyor. Ödemediği taktirde her ay sigorta borcu çıkarılır. Gelir testi yaptırılmadığında da her ay ilgili ayda geçerli olan asgari ücretin yüzde 3'ü tutarında GSS prim hesabına borç yazılır ve bu nedenle de GSS prim borcu birikir. Eğer GSS borcunun tamamı veya bir kısmı zamanında ödenmezse SGK icra veya haciz yoluyla borcu talep edebilir, ayrıca sağlık hizmetlerinden faydalanılamıyor.