Uzay çağı başladı! İşte 2022'nin en çarpıcı bilimsel gelişmeleri

NASA, Dünya'ya bir göktaşının çarpma ihtimalina karşı DART'ı testi etti. 570 kilogramlık uzay aracı DART, 8 ay uzayda yol aldıktan sonra bir göktaşına çarparak yörüngesini değiştirdi.

Grönland'da bugüne kadar keşfedilmiş en eski çevresel DNA parçaları bulundu. 2 milyon yıllık DNA'lar bir benzeri olmayan biyoçeşitliliği gösterdi. Grönland'da o dönemde yaşayan canlıların bazılarına bugün daha ılıman coğrafyalarda yaşadığı tespit edildi.

Bilim insanları onlar yıl süren araştırmaların sonucunda 2022'de ilk kez füzyonla enerJi elde etti. ABD Ulusal Ateşleme Tesisi'nde yapılan deneyler sırasında döteryum ve trityum izotopları kaynaştırılarak helyum üretildi. Füzyon tepkimelerini tetiklemek için sisteme 2,05 MJ enerji verildi ve sonuçta 3,15 MJ enerji açığa çıktı.

Mikroskopla görülebilen bakteriler ilk kez çıplak gözle görüldü. Karayipler'deki mangrov ormanlarında 9 milimetre uzunluğundaki bir bakteriye Thiomargarita Magnifica adı verildi.

Uzayda insanlığa fotoğrafar gönderen Hubble Uzay Teleskobu, yerine James Webb Uzay Teleskobu fırlatıldı. 1990'dan beri duran Hubble'a göre kapasitesi ve verileri daha geniş olan James Webb, evrenin daha önce hiç görmediğimiz kadar net görüntülerini ilk kez paylaştı. Teleskop şu ana kadar milyonlarca galaksi keşfetti, Jüpiter ve Neptün'ün bugüne kadar çekilmiş en detaylı fotoğrafını paylaştı.

Çip üstü organ olarak adlandırılan bu sistemlerle yapılan deneyler sırasında, sinir hücreleri Pong oyununu oynamasını öğrendi. Elektriksel sinyallerle uyarılarak topun konumu hakkında bilgilendirilen hücreler, çipe sinyaller göndererek paleti hareket ettirebildi.

Hollandalı bilim insanları, ilk kez insan kanında küçük plastik parçacıklar (mikroplastik) bulunduğunu saptadı. Amsterdam Özgür Üniversitesi (Vrije Universiteit) uzmanları tarafından yapılan testler sonucunda, çalışmaya katılan 22 kişiden 17'sinin kanında mikroplastik tespit edildi. Plastik parçacıklarının ne kadar zararlı olduğu hala tam olarak bilinmiyor ancak araştırmacılardan Prof. Dr. Marja Lamoree, mikroplastiklerin varlığının başlı başına endişe kaynağı olduğunu söylüyor.

İnsanoğlu'nun genlerini çözümlemeyi amaçlayan İnsan Genomu Projesi 2022'de tamamlandı. 1990'da başlayan projede insan gen haritasını tamamlamak üzere yola çıktı. 2003'te sonlandırılan projede bu yıl eksik kalan yüzde 8'lik kısmı tamamlandı. Böylece insan genomunun tamamı çözümlenmiş oldu.

Protein yapılarını tahmin eden bir yapay zeka uygulaması geliştirildi. AlphaFold ismi verilen uygulma ile 200 milyonun üzerinde proteinin yapısı tahmin edilebiliyor.  ESMFold adı verilen başka bir sistem de izole edilememiş bakterilerde, virüslerde ve diğer mikroorganizmalarda bulunabilecek 600 milyondan fazla proteinin yapısını tahmin etmek için kullanıldı. Bu uygulamaların ilaç geliştirme çalışmalarında yararlı olması bekleniyor.

İnsanlık, 1972'deki Ay yolculuğunun ardından kalıcı yerleşim için adım attı. Nasa ve birçok şirket Ay'da bazı özel nesneleri inşa edecek. ASA'nın Ticari Ay Yükü Hizmetleri'nin (CLPS) bir parçası olarak programa katılan Astrobotic ve Intuitive Machines adlı iki şirket, Ay'a bazı bilimsel araçları göndermek için 2022 yılı içerisinde bazı fırlatmalar yapacağını açıkladı.

Uygun donör bulmakta zorlanan insanlar için tarihi bir adım atıldı.  İngiliz bilim insanları, organ nakli için böbreklerin kan grubunu değiştirdi.  Böbreğin kan grubunun 0 (sıfır) tipine dönüştürülmesiyle böbreğin herhangi bir hastaya nakli mümkün oluyor

İngiltere'de 53 yaşındaki bir kadının deri hücreleri 30 yıl eşdeğerinde gençleştirildi. Bilim insanları diğer dokular için de yapılabileceğini düşündüğü teknik ile diyabet, kalp hastalığı ve nörolojik bozukluklar gibi yaşa bağlı hastalıklar için tedaviler geliştirmeyi amaçlıyor. Deri hücrelerinin gençleştirilmesi teknolojisi, 25 yılı aşkın bir süre önce klonlanan Dolly adlı koyunu yaratmak için kullanılan teknikler üzerine inşa edildi.