Ekonomiden epistemolojik bir kopuşun hikayesi... Türkiye ekonomisinde 2022

“Neo klasik ekonomi düşüncesinden epistemolojik bir kopuşu temsil eden heterodoks yaklaşım”ın benimsendiği 2022 yılı Ekonomide şu başlıklarla geçti

Türkiye'de 2022 yılında en çok konuşulan ekonomik gösterge enflasyon oldu. 2022 yılında yıllık enflasyon 24 yılın zirvesini gördü. TÜİK verilerine göre 2022'ye yüzde 48 seviyelerinden başlayan enflasyon, yüzde 85'e kadar yükseldi. ENAG'a göre ise yıllık enflasyon 2022'ye yüzde 114 seviyelerinde başlarken yıl içinde yüzde 185'e kadar yükseldi. 2022'nin son enflasyon verileri ise 3 Ocak 2023 tarihinde açıklanacak.

AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın "Faiz neden enflasyon sonuç", "Bu kardeşiniz burada olduğu sürece faiz düşecek", "Nas var nas" çıkışlarının ardından adeta bir faiz indirimi furyası başladı. 2022 yılına yüzde 14 seviyelerinden başlayan faiz Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Para Politikaları Kurulu'nun son toplantısında yüzde 9'a kadar düştü.

Türkiye'de yıllardır çözüm bulunamayan bir konu... İşsizlik... Son yıllarda özellikle pandeminin de etkisiyle her ne kadar TÜİK'in resmi açıklamalarında kırpılmaya çalışılsada işsizlik ordusu çık gibi büyüdü. Yinede TÜİK'e verilerinde aylara göre işsizlik verileri şöyle: -Türkiye'de işsizlik oranı, Aralık 2021'de yüzde 11,2, ocak ayında yüzde 11,2, şubatta 10,7, martta yüzde 11, nisanda yüzde 11 oldu, mayısta 10,7, haziranda 10,4, temmuzda yüzde 10,1, ağustosta, yüzde 9,8, eylülde artışla yüzde 10,1, ekimde yüzde 10,2... Genç nüfusta işsizlik oranı ise yüzde 21,9 oldu.

2022 dış ticarette Türkiye’nin en büyük ihracat pazarı Avrupa’da ekonomik aktivitede görülen yavaşlama ve yüksek enerji ithalatı nedeniyle rekor açık izlendi. Ağustos ayında dış ticaret açığı 11,2 milyar dolarla Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine yükseldi. Ekim ayı itibarıyla Türkiye’nin 12 aylık cari açığı 43,5 milyar dolarla 4 yılın zirvesine yükseldi.

Doğrudan 7 milyondan fazla çalışanı, dolaylı olarak ise tüm vatandaşları ilgilendiren yeni asgari ücret rakamıyla ilgili süreç 13 Haziran'da başlayacak. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı'nın ev sahipliğindeki toplantıya, işçi kesimini temsilen Türk-İş, işveren kesimini temsilen Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) heyeti katılacak.

Mali müşavir Özgür Erdursun, açıklanan enflasyon verilerine göre temmuz ayında memur ve emekli maaşlarına yapılacak zammı hesapladı.

Bunları yaparlarsa 5-6 ay içerisinde yine kur dalgalanmaları görürüz, yabancılar yine anında Türkiye'ye koşmazlar. Eğer ki bir şeyler toparlanıyorsa zaten kredi notlarını düzeltip risk primini aşağıya çekip sıcak paralarını sokmaya başlarlar. Vazgeçilmiş önemli projeler tekrar devreye girer ve döviz Türkiye'ye girer.

25 Kasım’da Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren yeni ÖTV matrah düzenlemesi sonrası, sıfır araçlarda yüzde 5-16; ikinci el araçlarda ise yüzde 5-10 aralığında sınırlı bir indirim bekleniyordu. Ancak evdeki hesap çarşıya uymadı... Düzenleme sonrası ellerindeki araçları satmak isteyen yurttaşlar piyasayı hareketlendirdi. Bunun sonucu olarak da sıfır araçlara yüzde 1,8 ila yüzde 6 arasında zam geldi.

Piyasalarda hareketlilik sürerken, gözler 14 Mayıs'ta düzenlenecek cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçim sonuçlarının döviz kurunu nasıl etkileyeceğine çevrildi. Piyasa uzmanı Selçuk Geçer, konuyla ilgili olarak iki kritik senaryonun bulunduğunu söyledi.

Türkiye'de sürekli değişen döviz kuru, dünyada rusya ukrayna savaşının ardından yaşanan brent petroldeki hareketlilik Türkiye'de akaryakıta zam olarak yansıdı... Neredeyse her sabaha ayrı bir zam haberiyle başlayan akaryakıt piyasası uzun süre de sakinleşecek gibi durmuyor. 2022 yılında Motorin'in litresi Türkiye'de motorin 29 lira 94 kuruşa, benzin 28 lira 44 kuruşa kadar yükseldi.