Bm İnsani Gelişme Endeksi 2020’de Cinsiyet Eşitliği
Yakın zaman önce yayınlanan Birleşmiş Milletler İnsani Gelişme Endeksi 2020 Raporunda yer alan Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi (CEE) sonuçları oldukça çarpıcı gözüküyor.
CEE cinsiyet eşitsizliğinin üç boyutta bileşik bir ölçümünü veriyor: Üreme sağlığı, güçlendirme ve işgücü piyasası. Üreme sağlığı göstergeleri anne ölüm oranı, ve 10-19 yaş arası (adolesan) genç kızların doğum oranı. Güçlendirme göstergeleri kadınların parlamentodaki koltuk sayılarının yüzdesi ve cinsiyete göre en azından orta öğrenim görmüş nüfusun yüzdesi. CEE değeri düşükse kadınlar ve erkekler arasındaki cinsiyet eşitsizliği de düşük demek, tersi durumda yüksek demek.
İGE tablosundaki genel endeks sıralamada (İGE:HDI) ilk üç ülke Norveç, İrlanda ve İsviçre. 189 ülke içinde Türkiye 54’üncü. Ülkemiz genel sıralamada 2014-2019 döneminde 5 sıra yükselmiş. Ancak Eşitsizliğe Göre Uyarlanmış İGE değerinde 11 sıra birden aşağıya düşüyoruz.
CEE tablosundaki sıralamada ilk sırayı İsviçre alıyor, ardından Danimarka ve İsveç geliyor.
Türkiye’nin sırası maalesef 68.lik! Ayrıntılara bakalım. 100.000 doğumda anne ölüm oranı 17; 1000 adolesan başına doğum sayısı 26,6; parlamentodaki koltuk sayısının yüzdesi 17,4; 25 yaş ve üstü kadınlarda en az orta öğrenim görmüş kadınların yüzdesi 50,2 (erkeklerde yüzde 72,2 iken); 15 yaş ve üstü kişilerde işgücüne katılım oranı kadınlarda yüzde 34,0 (erkeklerde yüzde 72,6 iken).
Sonsöz
Kadını temsil eden Yin aynı zamanda nehirleri temsil eder; ve erkeği temsil eden Yang ise dağları. Dağsız bir nehir ya da nehirsiz bir dağ? Ne denli saçma olur değil mi? O halde nasıl yani? Ayrılamaz parçalardan oluşan bir bütünden söz ediyoruz. Ayrımcılık niye peki?