AKP iktidarının 'Nass var' diyerek tüm dünyanın faizleri yükselttiği dönemde faizleri indirmesiyle dolar TL karşısında çok hızlı bir şekilde değer kazanmış ve aynı dönemde enflasyon tarihi seviyelere kadar yükselmişti. O dönemler AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan çıktığı televizyon programlarında 'Ben ekonomistim' ifadelerini kullanmıştı. Hazine ve Maliye Bakanlığı'na Mehmet Cengiz'in gelmesiyle hata kabul edilmiş faizler yükseltilmiş ama geç kalındığı için enflasyon yeteri kadar düşmemişti.
DOLAR İBB'Yİ DE VURDU
Dolar bu yanlış ekonomi politikaları nedeniyle bugün 35,3 seviyelerine kadar geldi. Doların bu denli yükselişi özel sektörü vurduğu gibi İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ni de vurdu.
İBB UKOME ocak toplantısında yüzde 46.09'luk toplu taşıma zammı teklifi reddedildi. İBB Genel Sekreter Yardımcısı Gürkan Akgün, yeni zam oranının alt komisyonlarda yeniden değerlendirileceğini açıkladı. Yıllık 1.4 milyar yolculuğun gerçekleştiği İstanbul’da İBB’nin yolcu başına sübvansiyon desteği 25.5TL’yi buldu. Sadece İETT’nin 1 yolcu başına maliyeti 2018 yılında 3.4 TL iken, 2024 yılında bu rakam 36.2 TL’ye yükseldi. Bu yüksek maliyetle birlikte İBB'nin sübvansiyonu da rekor derecede arttı. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin (İBB) toplu taşıma sübvansiyonu son 6 yılda %2000 oranında artarak dikkat çekici bir büyüme gösterdi. 2018 yılında 1,7 milyar TL olan sübvansiyon miktarı, 2024 yılı itibarıyla 35,7 milyar TL’ye ulaştı. Bu olağanüstü artış, toplu taşıma hizmetlerinin sürdürülebilirliği için önemli bir destek sağlarken, aynı zamanda İBB’nin maliyetlerini de astronomik miktarda arttırdı.
2012'DEN BERİ DOLAR BAZINDA TAM BİLET ÜCRETLERİ
SOSYAL BELEDİYECİLİK HİZMETLERİ SÜRDÜ
Sübvansiyon artışının yanı sıra, İBB sosyal belediyecilik projelerini de hızla genişletti.
• Ücretsiz ulaşım destekleri: 0-4 yaş arasında çocuğu olan annelere ve iş arayanlara yönelik ücretsiz ulaşım uygulamaları hayata geçirildi.
• Özel taşımacılık entegrasyonu: Özel Taşımacılık Otobüsleri’nin İETT standardına yaklaştırılması için yeni ödeme modelleri uygulandı.
Bu uygulamalar, hem sosyal faydayı artırdı hem de vatandaşların günlük yaşamını kolaylaştırdı.
SÜBVANSİYONUN BEDELİ
Artan sübvansiyon yükü, belediyenin bütçesine büyük bir baskı oluşturuyor. Ancak, vatandaşların uygun fiyatlarla toplu taşıma hizmetlerinden yararlanabilmesi için bu destekler artarak devam ediyor. Yıllık 1.4 milyar yolculuğun gerçekleştiği İstanbul’da İBB’nin yolcu başına geliri 10.7 TL, yolcu başı gideri 36.2 TL iken yolcu başına sübvansiyon desteği 25.5TL’yi buldu.
GÜNCEL BİLGİLER
İstanbul ulaşım maliyetleri ve toplu taşıma ücretlerine dair yapılan değerlendirmelere göre, son yıllarda İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) tarafından maliyetler sübvanse edilerek vatandaşlara daha uygun fiyatlarla hizmet sunuluyor. Buna rağmen akaryakıt ve diğer giderlerdeki artışlar toplu taşımayı ekonomik olarak daha zor bir duruma sokuyor.
MAZOT FİYATLARI KISA SÜREDE YÜZDE 131,5 ARTTI
Geçmişte 1 tam bilet ücreti 1 dolara denk gelirken, bugün 20 TL yaklaşık 0,57 dolar.
Ancak mazot fiyatları hızla arttı. Ağustos 2023’te 22 TL olan 1 litre mazot, Ocak 2025’te 44,74 TL’ye ulaştı. Bu süreçte mazot fiyatlarındaki artış %131,5 olarak kaydedildi.
İETT’NİN GİDERLERİ
İstanbul’un en büyük toplu taşıma kurumu olan İETT, günlük 832 hatta yaklaşık 5 milyon yolculuk gerçekleştiriyor. Ancak artan akaryakıt maliyetleri ve diğer harcamalar, İETT’nin maliyetlerini ciddi oranda yükseltti.
• 2018 yılında yolcu başına maliyet 3,4 TL iken, 2024 yılında bu rakam yüzde %965 artışlar 36,2 TL’ye çıktı.
• Akaryakıt bedeli 2018’de 473 milyon TL iken, 2024 yılında yüzde 1050 artıllar 5,43 milyar TL’ye ulaştı.
İBB’NİN ULAŞIMA DESTEĞİ ARTARAK SÜRDÜ
İBB, sosyal belediyecilik uygulamaları kapsamında sübvansiyon miktarını 2018 yılında 1,7 milyar TL’den 2024 yılında 35,7 milyar TL’ye çıkardı. Bu artış oranı %2000’lik bir artış anlamına geliyor. Ayrıca, 0-4 yaş çocuklu annelere ve iş arayan vatandaşlara ücretsiz ulaşım desteği gibi sosyal projeler hayata geçirildi.İstanbul’un toplu taşıma ücretleri, diğer büyükşehirlerle kıyaslandığında hala daha düşük seviyede. Bu verilere göre, İstanbul’da artan maliyetlere rağmen İBB yönetiminin gayretleriyle toplu taşıma ücretleri düşük tutulmaya devam ediyor.
Ancak, maliyet artışları sürdürülebilirlik açısından ciddi bir risk oluşturmayı sürdürüyor.
