Cumhuriyet devriminin en büyük kazanımlarından biri: Kadınlara seçme ve seçilme hakkı

Türkiye’de kadınlara 3 Nisan 1930’da Belediye Kanunu’nun kabulüyle yerel seçimlerde, 5 Aralık 1934’de Anayasa ve Seçim Kanunu’nda yapılan değişiklikle genel seçimlerde seçme ve seçilme hakkı verildi.

Mustafa Kemal Atatürk öncülüğünde gerçekleştirilen cumhuriyet devrimlerinin en önemlilerinden biri kadınlara seçme ve seçilme hakkının tanınması. Türkiye’de kadınlar seçme ve seçilme hakkını İsviçreli kadınlardan 36, Fransız kadınlardan 11, Belçikalı kadınlardan 14 yıl önce elde ettiler.

Türkiye’de kadınlar ilk kez seçme ve seçilme hakkı 3 Nisan 1930’da Belediye Kanunu’nun kabulüyle elde etti. Seçimler, 1930 yılının Eylül ayı başından Ekim’in 20’sine kadar sürdü. İl meclislerine girebilen kadınlar arasında İzmir seçimlerinde Cumhuriyet Halk Fırkası (CHF)’nın iki kadın adayı olan Hasane Nalan ve Benal Nevzat ile, İstanbul seçimlerinde CHF adayı olan Rana Sani Yaver (Eminönü), Seniye İsmail Hanım (Beykoz), Ayşe Remzi (Beyoğlu), Nakiye (Beyoğlu), Latife Bekir (Beyoğlu)

İLK KADIN BELEDİYE BAŞKANI

Bu seçimlerde Artvin ili Yusufeli ilçesine bağlı Kılıçkaya beldesinde belediye başkanı seçilen Sadiye Hanım, “Türkiye’nin İlk Kadın Belde Belediye Başkanı” olmuş ve bu görevi iki yıl yürütmüştür. Türkiye’nin ilk kadın il belediye başkanı ise çok partili siyasal yaşama geçildikten sonra seçildi. 3 Eylül 1950 tarihinde yapılan yerel seçimlerde 27 üyesi bulunan Mersin Belediye Meclisine seçilen Müfide İlhan, ilk kadın il belediye başkanı oldu.

1935 SEÇİMLERİ’NDE MİLLETVEKİLİ OLDULAR

Türkiye’de kadınların genel seçimlerde oy kullanma hakkını kazanmaları ise önce 5 Aralık 1934’de Anayasa’da değişiklik yapılması ve peşinden 11 Aralık 1934’te İntibah-ı Mebusan Kanunu’nda (Milletvekili Seçimi Kanunu) yapılan değişiklikle kazandı.

Türkiye’de kadınların katıldığı ilk genel seçimleri, 8 Şubat 1935 yılında yapılan TBMM 5. dönem seçimleridir. Bu seçimlerde 17 kadın milletvekili TBMM’ye girdi. 1936 yılı başında boşalan milletvekillikleri için yapılan ara seçiminde emekli öğretmen Hatice Özgenel’in Çankırı milletvekili olarak seçilmesiyle meclisteki kadın milletvekili sayısı 18’e çıktı.

Kaynak: TELE1