Cinsel dürtüleri harekete geçiriyor diye suçlanan kitap hakkında AYM’den karar çıktı

Yayın tarihi: 16 Ağustos 2022 Salı 10:15 am - Güncelleme: 16 Ağustos 2022 Salı 10:15 am

‘Cinsel dürtüleri harekete geçiriyor’ diye suçlanan kitap hakkında Anayasa Mahkemesi (AYM) karar verdi. İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine hüküm verilirken yayıncıya tazminat ödenmesine karar verdi.

Sel Yayıncılık’ın 2009 yılının ocak ayında Genç Bir Don Juan’ın Maceraları adıyla bastığı Guillaume Apollinaire’nin romanını İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı Basın Bürosu incelemeye aldı. Bilirkişilerin hazırladığı raporda “Adı geçen kitap hiçbir estetik değeri olmayan, sadece cinsel dürtüleri harekete geçirmek amacıyla yazılmıştır” denildi.

Raporda şu ifadelere yer verildi:

“Bedii duygulardan çok okuyanları hayvani hislere sürükleyen toplumun ar ve haya duygularını incitir niteliktedir.

Bahsi geçen eserdeki ifadelerin sanatsal ve edebi anlamı yoktur, basit, sıradan ve bayağıdır.

Bu haliyle söz konusu kitabın içeriği müstehcen, halkın ar ve haya duygularını incitici veya cinsel arzularını tahrik ve istismar edici niteliktedir.”

Bu rapor üzerine yayınevi müdürü ve hakim ortağı İrfan Sancı ve tercüman Reşit İmrahor hakkında kamu davası açıldı. Mahkeme, Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu ve Galatasaray Üniversitesi Fransız Dili ve Edebiyatı bölümünden toplam 3 kişilik bilirkişi heyetine rapor hazırlattı.

Koruma Kurulu raporunda öykü kahramanı, “hiçbir değer sistemini dikkate almayan disiplinsiz, seks bağımlısı”, “ruhsal ve pisikolojik sorunları olan” olarak değerlendirildi.
Akademisyenlerin raporunda ise, “Batı edebiyatında tabuları reddeden bir süreç başlatan yazar yalnızca Fransız edebiyatı için değil çağdaş dünya edebiyatı için de öncü nitelikli, yenilikçi ve cüretkar bir sanatçıdır” denildi.

MAHKEMENİN BERAAT KARARI YARGITAY’DA BOZULDU

Mahkeme beraat kararı verdi, karar Yargıtay’da bozuldu. Yeniden yargılama sonunda kovuşturmanın ertelenmesine ve 3 yıl denetimli serbestlik hükümlerinin uygulanmasına karar verildi. Yayıncının diğer başvuruları da reddedilince Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuruda bulundu.

İrfan Sancı, başvuru dilekçesinde kitabın edebi bir eser olduğunu, bu eserin yayımlanması nedeniyle yargılanmasının hukuk devleti ilkesine aykırı olduğunu, hakkında beraat kararı verilmesi gerekirken kovuşturmanın ertelenerek, 3 yıl denetime tabi tutulmasının ifade özgürlüğünü, bilim ve sanat özgürlüğü ile çalışma özgürlüğünü ihlal ettiğini iddia etti.

Yüksek Mahkeme, yaptığı inceleme sonunda şu tespit ve değerlendirmelerde bulundu:

Mevcut başvuruya konu kitap gibi edebi eserleri yaratan, basan ve yayımlayan kişiler fikir ve görüşlerin yayılmasına önemli bir katkıda bulunmaktadır. Dolayısıyla da sanatsal eserler demokratik bir toplum için büyük önem taşır.

Sanatsal çalışmalar çoğu defa birden fazla anlama gönderme yapar ve bu sebeple de sanatsal çalışmaların ortaya koyduğu mesaj kolaylıkla tespit edilemeyebilir. Yorumu da kişilere göre farklılaşabilir.

Açıklanan ve yayılan bir düşüncenin içeriğinden veya kullanılan bazı kavramlardan hareketle kişiler ve toplum açısından değerli-değersiz veya yararlı-yararsız biçiminde ayrıştırılması, subjektif unsurlar içerdiğinden ifade özgürlüğünün keyfi biçimde sınırlandırılması tehlikesi doğuracaktır.

Kitabın kapağında yer alan “CİNSEL” ibaresi bir koruma sağlamıştır. Öte yandan kitapta kişilerin sakınmalarına fırsat bırakmayan resim veya çizim gibi tasvirlere de yer verilmemiştir.
Koruma kurulunun başvuruya konu kitabın çocuklar için zararlı olacağı görüşüne itibar edildiğinde alınması gereken daha hafif tedbirler bile alınmamışken başvurucunun dünyaca ünlü bir yazarın Avrupa edebiyatı mirasında yer alan bir eserini Türkçe olarak yayımlaması nedeniyle on yıla kadar hürriyeti bağlayıcı bir ceza tehdidi ile karşı karşıya bırakılmasının demokratik toplumda ne zorunlu bir ihtiyacı karşıladığının ne de orantılı olduğunun kabul edilmesi mümkündür.

Dolayısıyla başvurucunun ifade özgürlüğüne yapılan müdahale demokratik toplum düzeninin gereklerine uygun olarak nitelendirilemez.

AYM İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN İHLAL EDİLDİĞİNE KARAR VERDİ

Anayasa Mahkemesi’nin hükmü şöyle:

İfade özgürlüğünün ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR olduğuna,

Kararın bir örneğinin ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak üzere mahkemeye gönderilmesine,

13 bin 500 TL manevi tazminat ödenmesine,

Kararın bir örneğinin Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na ve Adalet Bakanlığı’na gönderilmesine,

OYBİRLİĞİYLE karar verildi.

AYM’den ‘cezaevinde dayak’ kararı