CHP’li Ağbaba: Her ay onlarca motokurye iş kazasında can veriyor

CHP’li Veli Ağbaba, partisinin genel merkezinde motokuryeler ile açıklama yaptı. Ağbaba, bir milyona yakın gencin motokurye olduğunu belirterek, “Her yıl en az 200, her ay onlarca motokurye iş kazasında can veriyor. Motokuryelerin aralarında çocuk işçiler var” dedi. 

CHP Genel Başkan Yardımcısı Veli Ağbaba, motokuryelerle birlikte CHP Genel Merkezi önünde açıklama yaptı. Motokuryelerin yaşadığı sorunlara dikkat çeken Ağbaba şunları söyledi:

“YÜZDE 90’I GÜVENCESİZ ÇALIŞIYOR”

“Her gün, 7/24 paket taşıyıp ekmeklerini iki teker üzerinde kazanıyorlar. 10. Yıl Marşımızda ‘On yılda on beş milyon genç yarattık her yaştan’ deniyor ya, bu dönemde her yaştan her meslekten 1 milyona yakın motokuryeliğe genci yarattık. Her meslekten motokuryemiz var: Arkeologdan sosyoloğa, öğretmenden iktisatçıya kadar üniversiteli işsizlerin çoğu iş imkânı yok diye motokuryeliğe yöneliyor. İş bulamayan motokuryemiz oluyor. Yüzde 90’ı kayıt dışı ve güvencesiz çalışıyor. Günlük iş yüküne bağlı olarak 100-150 km yol yapıyorlar. Çoğu sendikasız, iş kolları belirsiz, sigorta girişleri yok. İş yeri baskısı, iş yetiştirme kaygısıyla günde 14 saate kadar çalıştırılıyorlar.

“AKARYAKIT ZAMLARI YÜZÜNDEN KURYELER İŞ YAPAMAYACAK HALE GELDİLER”

Ekonomik buhran, her gün zamlar, hayat pahalılığı motokuryelerin de işini, aşını, ekmeğini azalttı. Akaryakıt zamları yüzünden kuryeler iş yapamayacak hale geldiler. Türkiye de son 4 ayda akaryakıta yüzde 96 zam geldi. Bir buçuk litre bile olmayan benzin 50 liraya doluyor. Türkiye son dönemde belki de Cumhuriyet tarihinin en büyük ekonomik buhranıyla karşı karşıya. Geçtiğimiz yıl bu zamanlar bir litre kurşunsuz benzin 7,8 TL iken bugün 27,61 TL. Geçtiğiniz yıl bugünlerde bir litre mazot 7,28 TL iken bugün 30,40 TL. Yani tam 4,17 kat daha fazla. Bu zamlar ekmeklerinin her geçen gün küçülmesi anlamına geliyor. Yakıt gideri son zamlarla minimum 4.000 ile 5.000 TL seviyesine çıkmış durumda.

“KURYELERİN TEK GİDERİ AKARYAKIT DEĞİL”

Bu zamlar sadece akaryakıt giderini değil; taşınan ürünün fiyatını da artıyor, tüketim de aynı ölçüde azalıyor. Bu zamların ne kadar süreceği belli değil; görünen o ki maliyetler her gün artmaya devam edecek. Geçtiğimiz aylarda yaptığımız bir basın toplantısında mazot 30 lira olur mu? ‘Kimse olmaz diyemez’ demiştik. Şimdi mazot 40-50 lira olur mu? Kimse olmaz diyemez. Maalesef dünyada petrol fiyatları düşmeye başladı. Türkiye’de mazot fiyatları artmaya devam ediyor. Motokuryelerin tek gideri akaryakıt değil. BAĞ-KUR primi ödüyorsa aylık bin 668 TL, yakıt 4 bin-5 bin TL arası, araç bakımı en az 500 TL, muhasebe damga vergisi 250 TL, stopaj ve gelir vergisi aylık 1500 TL, çok ucuz yemek yerlerse bin lira ile bin 500 lira arasında değişiyor, telefon 250 TL, ortalama KDV 2 bin 500 TL. Motokurye bir ayda en az 11 bin 118 ila 12 bin 618 TL arasında para harcamak durumunda. Burada lastik gideri yok. Motokuryelerin en büyük giderlerinden birisi de lastiktir.

“İŞTEN ATILMAMAK İÇİN HAYATLARINI TEHLİYE ATMAK ZORUNDA KALIYORLAR”

Kuryelere üç farklı biçimde ödeme yapılıyor. Firmaya bağlı sabit ücretli kuryeler, yevmiyeli çalışan kuryeler, teslim edilen ürün üzerinden belli bir yüzde/prim alan kuryeler. İstanbul Planlama Ajansı’nın (İPA) araştırmasına göre evli ve çocuklu olan motokuryelerin borçluluk oranı yüzde 88. Sadece eşiyle birlikte yaşayanlarda bu oran yüzde 83. Ailesi yani anne, baba, kardeş ile yaşayanların borçluluk oranı da yüzde 71. Her yüz motokuryeden 75’inin borcu var. Çoğu kredisini ödemek için bu işi yapıyor. İş yerinde doğru dürüst mola yok. Bahşişlerinde kesintiler oluyor. Masrafların her gün arttığı yetmiyormuş gibi motokuryelere mobbingle 5 paketi bazen 30, bazen 40 dakikada dağıtmaları isteniyor. İşten atılmamak için trafiğin çok tehlikeli olduğu bölgelerde hem kendi hayatlarını hem başkalarının hayatlarını tehlikeye atmak zorunda kalıyorlar.

“HER AY ONLARCA MOTOKURYE İŞ KAZASINDA CAN VERİYOR, ARALARINDA ÇOCUK İŞÇİLER VAR”

Motokuryeler haftada en az 30 kaza yaşıyor. Her yıl en az 200, her ay onlarca motokurye iş kazasında can veriyor. Motokuryelerin aralarında çocuk işçiler var, ehliyetsiz çalıştırılanlar var. Kazalarda hayatlarını kaybediyorlar. Bu insanlar kaza geçirdiğinde veya öldüğünde, ailelerinin neler yaşadığını bilen yok. İş yerlerine, firmalara herhangi bir yaptırım var mı, bilen yok. Daha 3 gün önce İzmir’in Torbalı ilçesinde yapan 17 yaşındaki Halil Togay hayatını kaybetti. Yine geçtiğimiz ay İstanbul’un Sancaktepe’de Zafer Umut Bayram, önceki ay da Ankara’da 22 yaşındaki Ahmet Rüştü Bayar motokurye olarak kaza sonucu yaşamlarını yitirdiler.

“KURYELERİN KAZANÇLARI BORÇLARINA DAHİ YETMİYOR”

Motokuryeler motosikletlerine kasko yaptırmak istediklerinde de çok büyük sıkıntılarla karşılaşıyorlar. Sigorta şirketleri motosikletleri ‘riski yüksek’ diye sigorta yapmıyorlar. Rica minnet yaptıranlar da yüksek rakamlar istiyor. Şu an dışarıda dolaşan binlerce motokurye kaskosuz araçlarla yollarda dolaşıyor. Trafik kazaları, ölümlere rağmen; iş yeri baskısı ve mobbinge rağmen, kimi parasızlıktan, kimi çaresizlikten motokuryeliğe devam ediyor. Yine birçoğu ekstra part-time işlere gidiyor. Bir yandan işveren, diğer yandan müşterilerden azar işitiyorlar. Sorunlar bunlarla sınırlı değil. Motosikletli kuryelerin çalışma standardı hala yok. ‘Kuryelik mesleğinin çok tehlikeli işler meslek grubuna alınsın’ dedik, ne yazık ki dinlemediler. En kötüsü de salgın sonrası ekonomik buhranla her gün hayat pahalılığının arttığı ülkemizde, motokurye ücretleri yaşanabilir seviyeden hala çok uzakta. İstanbul Planlama Ajansı’nın araştırmasına göre motokuryeler kazançları borçlarına dahi yetmiyor.”

Ağbaba’nın ardından söz alan motokurye temsilcileri ise şunları söyledi:

AĞBABA CHP’NİN MOTOKURYELER İÇİN ÇÖZÜM ÖNERİLERİNİ AÇIKLADI

Ağbaba, CHP’nin motokuryelerin sorunlarının çözümü için çözüm önerilerini açıkladı. CHP’nin önerileri şöyle:

Devlet, kayıt dışı motokuryeler için bir çalışma başlatmalı ve bu insanlar güvence altına alınmalıdır.

Trafikte motokuryeleri yok sayan, sıkıştıran, kazaya sebebiyet veren sürücülere ilişkin cezai yaptırımlar artmalıdır.

Kuryeleri hayati ekipmanlarından gümrük vergilerinin kaldırılması veya iş güvenliği malzemeleri kapsamında düşük vergiye tabi olması gerekmektedir.

Aynı şekilde motosiklet sınavları gözden geçirilmeli; A2 ehliyetler sıkı denetim sonucu verilmelidir.

Mesleki yeterlilik sistemi zorunlu hale gelmelidir.

Motosikleti kuryelerin çalışma standartlarının belirlenmesi gerekmektedir.

Motokurye ücretleri belli bir standarda kavuşturulmalı ve giderler göz önüne alınarak insanca yaşanabilir bir seviyeye çekilmelidir.

Motokuryeler “30 dakikada canını mı siparişini mi teslim edeceksin?” diye soruyor. Firmalar, paketler için süre kısıtlamasını esnetmelidir.

Motosikletli Kurye Ulusal Meslek Standardı’na uygun şekilde ticari kaygılarla kanuna aykırı hareket eden iş yerlerine yaptırım uygulanmalıdır.

Devlet, kayıt dışı, ehliyetsiz, eğitimsiz motokurye çalıştıran ve motokuryeye ağır baskı ve mobbing yapan firmalara yönelik yaptırım uygulamalıdır.

Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın motokurye mesleğini iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin iş tanımlarından “çok tehlikeli” olarak sınıflandırılması gerekiyor.

Kuryelerin getiri başına ücretlerinin dışında düzenli ve sabit bir gelir hakkına sahip olması gerekmektedir.

Kuryeler belirsiz süreli iş sözleşmesi karşılığında istihdam edildiklerinde, geçmişe dönük primleri işverenler tarafından karşılanmalı, kuryelerin sosyal güvenlik hakkı garanti altına alınmalıdır.

Esnaf kuryeler iş sağlığı ve güvenliği kapsamına dahil edilmelidir ve yükümlülük işverende olmalıdır.

Toplum olarak da bizlere de bazı görevler düşüyor. Siparişi yüzünden kuryeleri ‘işiyle tehdit eden’, trafikte, sokakta kuryeleri yok sayan, aşağılayanların kendilerini sorgulamaları gerekiyor.

Ağbaba, “Genel Başkanımız Kemal Kılıçdaroğlu’nun talimatıyla geçtiğimiz yıl motokuryelerin sorunlarını dile getirdik. Bundan sonra da getirmeye devam edeceğiz. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde motokuryelerin sorunlarıyla araştırma önergesi vereceğiz. Motokuryeler sadece paket değil aynı zamanda can taşıyor. Bunu herkesin bilmesi gerekir” dedi.

Açıklamaların ardından Ağbaba ve CHP’li milletvekilleri motorlara binerek motokuryelerle birlikte kornalarla tur attı.

 

 

Motokuryelerden konvoylu akaryakıt zammı protestosu