Genetikçiler, evcil kedilerdeki turuncu rengin genetik kaynağını keşfetti. İki bağımsız araştırma ekibi, kedilerin nar çiçeği rengindeki tüylerinin, kedinin genomundaki protein kodlamayan bir bölgedeki kaybolan bir DNA segmentinin sonucu olduğunu belirledi.
Stanford Üniversitesi genetikçisi Greg Barsh, Science dergisine yaptığı açıklamada, "Bu uzun süre çözülmesi gereken bir genetik gizemdi," dedi.
Barsh ve ekibi, turuncu renk tüylerin çıktığı kedi deri hücrelerinin, Arhgap36 adı verilen bir genin RNA'sını, turuncu renk tüyü olmayan kedilerin deri hücrelerine göre 13 kat daha fazla ifade ettiğini keşfetti. Arhgap36 geninin protein kodlama bölgesinde bir mutasyon bekleyen araştırmacılar, genin ifadesini etkileyen bir kaybın, genin kendisinden önceki dizide olduğunu görünce şaşkına döndü. Bu kayıp, 5 kilobazlık bir silinme şeklinde bulunmuştu ve bu silinmenin, incelenen 188 kedi örneğinde (145 turuncu, 6 kaliko/tortishell ve 37 normal rengi olmayan kedi) her bir turuncu kedide bulunduğu gözlendi.
ERKEK VE DİŞİ KEDİLERDEKİ FARK
Bir başka bulguysa beklenenin aksine oldu. Mutasyona uğramış genin X kromozomunda bulunması, portakal renginin cinsiyetler arasında farklılık göstermesini açıklıyor. Erkek kedilerin çoğu turuncuyken, dişi kedilerde turuncu genellikle farklı renklerin karışımı olarak kendini gösteriyor.
Barsh ve ekibi, "Bu gözlemler, 5 kb'lik silinmenin cinsiyetle bağlantılı portakal rengini oluşturduğuna dair güçlü genetik ve genomik kanıtlar sağlıyor" diye yazdı.
İnsanlar ile kediler arasındaki 10.000 yıllık birlikte yaşam sürecinde, siyah bir kedi ve turuncu bir kedinin yavrularının nasıl beklenmedik renklerde olabileceği merak edilen bir konu olmuştur. Bu eşleşmeden doğan erkek yavrular genellikle ya turuncu ya da siyah olurken, dişi yavrular ise kaliko desenlerinde siyah, turuncu ve beyaz renklerinin karışımını ya da tortoiseshell deseninde siyah tüyler arasında dağılmış portakal rengini barındırabiliyor.
TURUNCU GEN X KROMOZOMUNDA
Her iki araştırma ekibi de, turuncu tüyün sorumlu genetik mutasyonunun X kromozomunda olduğunu doğruladı. Bu durum, cinsiyetler arasında renk desenlerinin bu kadar belirgin şekilde farklı olmasının nedenini açıklıyor.
Erkekler yalnızca bir X kromozomuna sahip olduklarından, mutasyonun sadece bir kopyasına sahipken, dişi kediler her iki ebeveynden gelen birer X kromozomu alırlar. Memeliler, kromozomların ürünlerinin aşırı ifade edilmesini önlemek için hücrelerinde rastgele bir X kromozomunu inaktive ederler. Bu da dişi turuncu kedilerin bazı deri hücrelerinde aktif olan X kromozomu ile, komşu hücrelerde X kromozomunun inaktive olduğu durumları yaratır.
Nadiren her iki X kromozomunda da mutasyon bulunursa, dişi kedi de erkek kediler kadar parlak turuncu olabilir.
Turuncu kedilerin, türlerinin en parlak zekalı üyeleri olmadığına dair eğlenceli bir ünü vardır. Ancak, bu tür renklenme ve bilişsel bağlantılar bilimsel olarak desteklenmemektedir ve bu mutasyonun kedilerin sağlıkları veya zihinsel iyilik halleri üzerinde olumsuz bir etkisi olduğu gözlemlenmemiştir.
Arhgap36 geninin, diğer hayvanlarda aşırı ya da eksik fonksiyon göstermesi durumunda gelişimsel problemler yaratabildiği bilinse de, turuncu kedilerde bu gen yalnızca pigment hücreleri (melanositler) gelişirken ve olgunlaşırken aşırı derecede ifade edilmektedir.
Barsh ve ekibi, "Tortoiseshell ve kaliko kedilerinin farkı, kaliko kedilerinde, gelişen melanositlerin sinir krestinden uzaklaşırken hayatta kalma yeteneklerini etkileyen ek bir beyaz benek mutasyonunun bulunmasıdır. Bu, hayatta kalabilen melanosit kümelerinin daha büyük bir vücut bölgesine yayılmasına olanak tanır," diye açıklıyor.
İkinci çalışma ise, Kyushu Üniversitesi'nden genetikçi Hidehiro Toh tarafından yürütüldü ve Arhgap36 geninin turuncu renk kedi tüylerinin sorumlusu olduğu doğrulandı. Bu çalışma, bu genin aşırı ifade edilmesinin renk pigmentlerini baskıladığını ve koyu kahverengi siyah eumelanin pigmentlerinin, kırmızımsı sarı pheomelanin pigmentlerine dönüştüğünü gösterdi.
