Efeler Belediye Başkanı Mehmet Fatih Atay, 18 Mart Şehitleri Anma Günü ve Çanakkale Zaferi’nin 106. yıl dönümü kapsamında Efeler Belediyesi tarafından yaptırılan; Çanakkale ve Yemen cephelerinde savaşan ‘Kuva-yı Milliye Milis Binbaşı Danişmentli İsmail Efe Anıt Heykeli’nin açılışını gerçekleştirdi.

Efeler Belediyesi tarafından, Köprülü Veysipaşa Mahallesi, 1623 Sokak ile 1629 Sokak’ın kesişim noktasında (Eski Farabi Sokak / Hasır Pazarı) bulunan alanda; yurdu ve milleti için canını ortaya koyan Danişmentli İsmail Efe’nin anısını ölümsüzleştirmek için anıt heykeli yaptırıldı. Danişmentli İsmail Efe Anıt Heykeli Açılışı, koronavirüs tedbirleri dikkate alınarak gerçekleştirildi. Saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın okunması ile başlayan program, AYDANS Gençlik Spor Kulübü öğrencilerinin hazırladığı Aydın Yöresi Zeybek Gösterisi ile devam etti. Açılış konuşmalarının ardından Başkan Atay ve davetlilerle birlikte Danişmentli İsmail Efe Anıt Heykeli’nin açılışı gerçekleştirildi. Efeler Belediye Başkanı Mehmet Fatih Atay, açılışta; Danişmentli İsmail Efe’nin hayatıyla ilgili bilgiler paylaşarak şöyle konuştu: “Hem Birinci Dünya Savaşı’nda hem de Kurtuluş Savaşı’nda yurdu ve milleti için canını ortaya koyan, büyük yararlılıklar gösteren Aydın’ın yiğit evladı Danişmentli İsmail Efe’nin anısını ölümsüzleştirmek istedik. Efeler Belediyesi olarak kahraman Efemizin adına yaraşır heykelini bir anıt olarak bugün burada sizlerle birlikte açmaktan büyük mutluluk duyuyorum.”

DANİŞMENTLİ İSMAİL EFE KİMDİR?

Kurtuluş Savaşı’nda; Aydın Cephesi ve Kuva-yı Milliye denilince akla Demirci Mehmet Efe ve Yörük Ali Efe’nin geldiğini, bu iki ünlü Efe’den sonra ise; Kurtuluş Savaşı’ndaki başarıları ve katkılarıyla ilk akla gelen diğer efelerin Poslu Mestan Efe, Danişmentli İsmail Efe ve Gökçen Efe olduğunu belirten Başkan Atay, sözlerini şöyle sürdürdü: “Danişmentli İsmail Efe 1878 yılında bugün Efeler ilçemizin bir mahallesi olan eski deyişle Aydın merkeze bağlı Danişment köyünde doğdu. Askerlik çağına geldiğinde silahaltına alındı. Uzun yıllar Osmanlı ordusunun topçu birliklerinde askerlik yaptı. İyi derecede top kullanmayı öğrendi. Danişmentli İsmail’in askerlik yılları Osmanlı Devleti’nin en çalkantılı ve en zor geçen yıllarına rastladı. Efe, bu yıllarda Balkan Savaşları’na katıldı. Birinci Dünya Savaşı başlayınca Çanakkale Cephesi’ndeki Gelibolu Muharebelerinde savaştı. Bu cephe kapanınca Yemen Cephesi’ne gönderildi. Mondros Ateşkes Antlaşması’nın imzalanmasından sonra Cebel Topçu Eri olarak terhis edildi.”

“KUVA-YI MİLLİYE’YE KATILDI”

“Köyüne geldi, yerleşti, çok geçmeden de Aydın ve çevresi, Yunan Ordusu tarafından işgal edildi. İsmail Efe, mor cepkenini giydi, silahını yeniden eline aldı, beş kızanıyla Kuva-yı Milliye’ye katıldı. Batı Anadolu’nun diğer illerinden gelen diğer efe ve zeybeklerle birlikte Yunan Ordusu’na karşı düzenlenen baskınlara ve çete savaşlarına katıldı. Bu sırada Ankara’da kurulan TBMM’ye karşı ülkenin değişik yerlerinde iç isyanlar çıktı. TBMM Hükümeti’nin elinde bu isyanları bastıracak yeterli silahlı birlik yoktu. Aydın zeybeklerinden yardım istendi. Danişmentli İsmail Efe; Çanakkale Boğazı’nın doğusunda çıkan Aznavur Ahmet Ayaklanması, İstanbul Boğazı’nın doğusunda çıkan Bolu-Düzce Ayaklanması ve Konya çevresinde çıkan Delibaş Mehmet İsyanının bastırılmasında önemli rol oynadı.”

“AYDIN SAVUNMASINDA TOP KULLANAN TEK EFE”

“İç isyanlarının bastırılmasından sonra Aydın cephesine döndü. Yunan Ordusu’ndan ele geçirilen seri atışlı bir dağ topu, Danişmentli İsmail Efe’nin emrine verildi. Efe bu topu yunan askeri birliklerine karşı ustalıkla kullandı. Aydın savunmasında top kullanan tek efe olarak tarihe geçti. 1921 yılında düzenli ordunun kurulmasından sonra kırk yaş üzerinde olduğu için er olarak orduya alınmadı. Efe de köyüne döndü, vatanın işgalinden kurtarılması ve Cumhuriyet’in ilanından sonra Efe’nin Kurtuluş Savaşı’ndaki yararlılıklarını unutmayan Mustafa Kemal Atatürk, Danişmentli İsmail Efe’yi Milis Binbaşı rütbesi vererek onurlandırdı. TBMM de Efe’yi Kırmızı Şeritli İstiklal Madalyası ile ödüllendirdi. Uzun süre köyünde yaşayan İsmail Efe yaşamının son yıllarında Aydın Merkeze yani Efeler ilçemize taşındı.

“EFELER’DE ESNAF OLARAK YAŞAMINI SÜRDÜRDÜ”

“Çarşı Karakol’un alt köşesindeki iki katlı binada esnaf olarak yaşadı. Binanın alt kısmını zahire alım satımı için dükkan olarak, üst katını da mesken olarak kullandı. Danişmentli İsmail Efe 4 Temmuz 1946 günü aramızdan ayrıldı. Kahraman efemizin heykelini açmaktan büyük mutluluk duyuyorum. Başta Gazi Mustafa Kemal Atatürk, silah arkadaşları ve gazilerimizi saygı ve rahmetle anıyor, bize böyle güzel bir vatan bıraktıkları için anıları önünde bir kez daha saygı ve minnetle eğiliyorum. Işıklar içinde uyusunlar.” Köprülü Veysipaşa Mahalle Muhtarı Murat Aksoy, Aydın’ın en eski yerleşim yerlerinden Köprülü Veysipaşa Mahallesi’ni Danişmentli İsmail Efe Anıt Heykeli ile taçlandırdığı için Efeler Belediye Başkanı Mehmet Fatih Atay’a teşekkür etti.

DANİŞMENTLİ İSMAİL EFE’NİN TORUNU EFE KIYAFETİ İLE KONUŞMA YAPTI

Efe kıyafeti ile törene katılan Danişmentli İsmail Efe’nin torunlarından Danişment Mahalle Muhtarı İsmail Efe, “Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere vatanı için şehit olan Mehmetçiklerimizin ruhları şad, mekanları cennet olsun. Torunu olduğum için büyük gurur duyduğum Danişmentli İsmail Efe Yunan’a vatanı dar etmiş bir vatan kahramanıdır. Böyle önemli değerli unutmayıp, ilçemize kazandıran Efeler Belediye Başkanı Mehmet Fatih Atay ve çalışanlarına çok teşekkür ederim.” diye konuştu. Aydın Eski Eserleri Sevenler Derneği Başkanı Mehmet Özçakır, “Derneğimizin önünde, böyle anlamlı bir günde, Danişmentli İsmail Efe Anıt Heykeli kazandırılmasından dolayı çok mutlu ve heyecanlıyım. Başkanımız Mehmet Fatih Atay’a çok teşekkür ederim. Mustafa Kemal Atatürk başta olmak üzere, tüm şehitlerimizin, Danişmetli İsmail Efe gibi nice efelerimizin de ruhları şad olsun. Kendilerinden Allah razı olsun. Herkesin yerel tarihimize sahip çıkması gerektiğine inanıyorum.” dedi. Efeler Belediyesi Şehir Tiyatrosu Eğitmen ve Oyuncularından Mehmet Emektar’ın; Şair Yazar Ahmet Zeki Muslu’nun efelik ile ilgili Töre adlı şiirini seslendirmesinin ardından gerçekleşen anıt heykel açılışı ile program sonlandı.
Muhabir: Alp Yanardağ