AYM, gazete ve TV’leri kapatan OHAL KHK’sini iptal etti

Anayasa Mahkemesi, CHP’nin başvurusuyla OHAL döneminde gazete, televizyon ve ajansların kapatılması ve mallarına el konulmasının önünü açan Kanun Hükmünde Kararname’nin iptaline karar verdi.

Anayasa Mahkemesi (AYM), Cumhuriyet Halk Partisi’nin (CHP) başvurusuyla OHAL döneminde gazete, televizyon ve ajansların kapatılması ve mallarına el konulmasının önünü açan Kanun Hükmünde Kararname’nin (KHK)iptaline karar verdi. Anayasa Mahkemesi bu kapsamda, 6755 sayılı KHK’nin ikinci maddesinin dördüncü fıkrasını iptal etti.

CHP ilgili maddenin iptali için Anayasa Mahkemesi’ne açtığı davada, kapatılması öngörülen özel radyo ve televizyon kuruluşlarının, gazetelerin, dergilerin, yayınevi ve dağıtım kanallarının taşınır ve taşınmazlarına el konulmasının genel müsadere cezası anlamına geldiği, kuralın mülkiyet hakkına aykırı bir düzenleme olduğu savundu. Söz konusu kuralın ifade, basın ve haber alma ile süreli ve süresiz yayın hakkının demokratik bir toplumda zorunlu olmayan ölçüde sınırlandığı ve bu durumun hukuk devleti ilkesiyle bağdaşmadığı belirtilerek anayasaya aykırı olduğu ileri sürdü.

Anayasa Mahkemesi de iptal kararında Anayasa’nın süreli yayınların ancak mahkeme kararıyla kapatılmasını öngören 28’nci maddesinin kapatmayı ağır bir yaptırım olarak gördüğünü aktardı.

Geçici kapatma için dahi mahkeme kararının gerekliliğini ifade eden Anayasa Mahkemesi, doğrudan kapatmanın temel hak ve özgürlüklere en ağır müdahaleyi oluşturduğunun tartışmasız olduğunu kararında vurguladı.

Anayasa Mahkemesi söz konusu maddeyi iptal eden kararında, “Dava konusu kuralın kapsadığı kurum ve kuruluşların kapatılması hâlinde kapatma işleminin yargısal denetimi için ayrı ve kısa bir prosedürün öngörülmesi ifade ve basın özgürlükleri yönünden bulunması gereken önemli bir güvencedir. Bu güvence söz konusu kurum ve kuruluşların ifade ve basın özgürlükleri kapsamında yerine getirdikleri rolün öneminden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla kural ölçülülük ilkesinin alt ilkeleri olan gereklilik ve orantılılık ilkeleriyle bağdaşmamaktadır” ifadelerine yer verdi.

24 Kasım 2016’da yayınlanan kanunun ilgili maddesi şöyle:

“Milli güvenliğe tehdit oluşturduğu tespit edilen yapı, oluşum veya gruplara ya da terör örgütlerine aidiyeti veya iltisakı ya da bunlarla irtibatı olan ve ekli (2) ve (3) sayılı listelerde yer almayan özel radyo ve televizyon kuruluşları ile gazete ve dergiler, yayınevi ve dağıtım kanalları, ilgili bakan tarafından oluşturulacak komisyonun teklifi üzerine ilgili bakan onayı ile kapatılır. Bu fıkra kapsamında kapatılan kurum ve kuruluşlar hakkında da üçüncü fıkra hükümleri uygulanır.”

OHAL döneminde kaç yayın kuruluşu kapandı?

15 Temmuz 2016’daki başarısız darbe girişiminden sonra 20 Temmuz 2016’da ilan edilen Olağanüstü Hal (OHAL) kapsamında toplam 32 KHK çıktı. 19 Temmuz 2018’de hükümet, iki yıl süren ve yedi defa uzatılan OHAL’i sonlandırdı.

Olağanüstü hal uygulamasının ilk iki ayında, toplam 620 basın kartı ile 34 parlamento basın kartı ve bazı gazetecilerin pasaportları iptal edildi. OHAL boyunca çıkarılan 668 (27.07.2016), 675 (29.10.2016), 677 (22.11.2016), 675 (29.10.2016) ve 670 (17.08.2016), 689 ( 29.04. 2017),693 (25.08.2017) ve 695 (24.12.2017) ve OHAL’in yürürlükten kaldırılmasından hemen önce yayınlanan 701 (08.07.2018) sayılı KHK’lerle toplam 204 medya kuruluşu; 6 haber ajansı, 70 gazete, 20 dergi, 41 radyo, 38 TV ve 29 yayınevi – dağıtım şirketi kapatıldı.

Bu KHK’ler kapsamında kapatılan yayın kuruluşlarından 17 gazete, 4 radyo, 4 televizyon, toplamda 25 medya kuruluşu hakkındaki kapatma kararları iptal edildi.

OHAL dönemi boyunca, toplam 179 medya kuruluşu (53 gazete, 34 TV, 37 radyo istasyonu ve 20 dergi, 6 haber ajansı ve 29 yayınevi) kapatıldı.