İktidarın iş bilmezliği pahalıya patladı! Sudan’da milyon dolarlar harcandı ama 1 kilo bile ürün alınamadı

Sudan‘daki darbeler süreci, Türkiye’nin bu ülkede tarım yapma girişiminin sonunu getirdi. 99 yıllığına tarım arazileri kiralayan Türkiye, anlaşmayı feshetti, kadroları iptal etti. Sudan’da tarım üretimi yapmak için 2018 yılında kurulan şirket tasfiye edildi. Şirketin sadece yönetim kadrosuna yılda 47 bin 240 dolar maaş ödendi. 5 yılda en az 250 bin dolar (yaklaşık 7 milyon 225 bin lira) harcandı ama 1 kilo ürün alınamadı.

AKP iktidarı, 2013 yılında Sudan’da tarım yapmak için girişimlerde bulunmaya başladı. 780 bin 500 hektarlık arazi 99 yıllığına kiralandı. Yüzde 80’i TİGEM’e yüzde 20’si Sudan’a ait bir şirket kuruldu, kadrolar oluşturuldu. Ancak ülkenin çalkantılı siyasi atmosferi ve darbeler süreci, bu girişimin son bulmasına neden oldu. Resmi Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanlığı Kararı ile TİGEM’e bağlı “Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi” tasfiye edildi. Kararla ülkede üretilemeyen veya üretimi yetersiz tarımsal hammaddelerin Sudan’da üretilip ülkemizde işlenerek ekonomiye katma değer kazandırma projesi hayata geçirilemeden sonlanmış oldu.

SUDAN’DA TARIM YAPMA HAYALİ ALTI BAKAN ESKİTTİ

10Haber’den Gazi Kutlu’nun haberine göre, ilk olarak dönemin Tarım ve Orman Bakanı Mehdi Eker ile başlayan süreç ardı sıra gelen bakanlar rahmetli Kutbettin Arzu, Faruk Çelik, Ahmet Eşref Fakıbaba, Dr. Bekir Pakdemirli, Prof. Dr. Vahit Kirişci ve son bakan İbrahim Yumaklı ile bugüne kadar devam etti. Sudan’da tarım yapma hayali altı bakan eskitti.

ŞİRKET 12 BİN 500 HEKTARLIK ARAZİDEKİ PİLOT ÇİFTLİKTE ÜRETİM YAPACAKTI

Söz konusu anlaşma 28 Nisan 2014 tarihinde imzalanmıştı. Yasal prosedürü 19 Kasım 2015 tarihinde tamamlanan “Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Sudan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İkili Tarımsal İşbirliği ve Ortaklığına İlişkin Anlaşma” kapsamında Türkiye Sudan’dan 99 yıllığına kiralanan tarım arazilerinin işletilmesi için yüzde 80’i Türkiye ve yüzde 20’si Sudan ortaklığıyla uluslararası bir şirket kurulacaktı. Şirket 12 bin 500 hektarlık arazideki pilot çiftlikte üretim yapacaktı. Bu işin devlet tarafıydı ve anlaşmanın bir de özel sektör tarafı vardı. Anlaşmaya göre özel şirketler 780.000 bin hektar alanı ilkin 35 yıllığına kiralayacak ve 32’şer yıllık sürelerle uzatma hakkına sahip olacaktı. Ayrıca üretim için gerekli traktör, makine, sulama, gübre, ilaç ve tohum firmaları için de fırsatlar oluşacaktı.

Amaç, Türkiye’nin ithal ettiği pamuk başta olmak üzere tarla ürünlerinde soya, ayçiçeği, susam, buğday, mısır, şeker kamışı, bakla, yonca; bahçe bitkilerinde narenciye, muz, hurma, mango ve sera ürünlerinde de domates, patlıcan, hıyar, biber ve diğer yeşil ürün üretimi yapmaktı. Anlaşmada Sudan’da Türk özel sektör kuruluşları için serbest bölge kurulması da öngörülüyordu.

ŞİRKET 2021 YILINDA HUZUR HAKKI VE İKRAMİYE OLARAK 420 BİN TL’YE YAKIN HARCAMA YAPTI

10 milyon dolar sermayeyle kurulan Türk Sudan Uluslararası Tarım ve Hayvancılık Anonim Şirketi’nin yönetim kurulu, yöneticileri ve çalışanları olacaktı. Şirketin yönetim kurulunda bir başkan, dört yönetim kurulu üyesi olacak, üyelerden biri Sudan tarafının temsilcisi olacaktı. Yönetim hisse oranında oluşacaktı. Tekirdağ Milletvekili İlhami Özcan Aygun’un yazılı soru önergesine 5 Ağustos 2022 tarihinde cevap veren dönemin Tarım ve Orman Bakanı Prof. Dr. Vahit Kirişci yönetim kurulu üyelerine huzur hakkı, maaş, ikramiye ve prim adı altında ödeme yapılmadığını söylemişti.

Şirketi yönetmek için tabii ki personel gerekliydi. 14 Temmuz 2018 tarihli Resmi Gazete’de yer alan kararla şirket için bir (1) genel müdür, bir (1) genel müdür yardımcısı, bir (1) teknik işler başkanı, bir (1) idari işler başkanı ve iki (2) şube müdürü kadrosu olmak üzere altı personel tahsis edilmişti. Bu kadar yönetici olunca çalışan personel de gerekirdi, ancak kaç kişi çalıştırıldı, onu bilemiyoruz. Tüm bunlar olurken Niğde milletvekili Ömer Fethi Gürer, şirketin Sayıştay raporlarında 2021 yılında huzur hakkı ve ikramiye olarak 419 bin 965 TL harcama yaptığını açıkladı. Gürer açıklamasında şirket ile ilgili 2021 yılında 353 bin 665 TL yönetim kurulu ücreti, 66 bin 300 TL yönetim kurulu ikramiyesi, 49 bin 716 TL müşavirlik ücreti, 124 bin 584 TL Sudan kira gideri, 2 bin 305 TL aidat gideri, 4 bin 668 TL noter gideri, 1857 TL damga vergisi, 15 bin 265 TL amortisman ve 1.395 TL’de sair giderler için ödeme yapıldığını açıkladı:

Döviz kuru ile hesaplandığında 47 bin 240 dolar. Bakan, bürokrat ve teknik personelin gidişgeliş, konaklama ve diğer masraflarının sayılmadığı hali. Bu iş için beş yılda en az 250 bin dolar (yaklaşık 7 milyon 225 bin lira) harcandı, bir kilo bile ürün alınamadı.

Sudan’da çatışmalar bayramda da devam etti!

Kaynak: TELE1