ABD'nin eski Türkiye Büyükelçisi Jeffrey, Mısır ve İsrail'in yapacağı bir anlaşma konusunda Ankara'dan olumlu sinyaller aldıklarını iddia etti.

ABD'nin eski Türkiye Büyükelçisi ve Suriye Özel Temsilcisi James Jeffrey, İngiltere'deki bir panelde Türkiye’nin dış ilişkilerine ilişkin çarpıcı açıklamalarda bulundu. Orta Doğu'da İsrail'le Arap ülkeleri arasında normalleşme anlaşmalarının ardından ABD'nin Mısır, İsrail ve Türkiye arasında bir anlaşmayı da olumlu karşılayacağını ifade eden Jeffrey, "Bu konuda özellikle Türkiye tarafında bazı işaretler gördük. Joe Biden yönetimi de bunu destekler" dedi. Yeni Başkan Joe Biden'ın öncelikli olarak bu konuya öncelik vereceğinin olası olduğunu belirten Jeffrey, "Çünkü şu anki durum bizim bölgedeki tüm ittifak sistemimize gölge düşürüyor" ifadelerini kullandı.

S-400 SORUNU VE İLİŞKİLERDE GERİLİM

Amerika'nın Sesi'nin haberine göre; Jeffrey, ABD ve Türkiye arasındaki ikili ilişkilerin bozulmasının gerekçeleri arasında Türkiye'nin Rusya'dan S-400 hava savunma sistemi satın almasının yanı sıra ABD'nin PKK'nın uzantısı olan YPG'ye ve bu yapıyı da içinde barındıran Suriye Demokratik Güçleri'ne (SDG) destek vermesini gösterdi. Türkiye'nin 2017'den sonra ABD'nin Suriye'nin kuzeyinde bulunma gerekçesinden şüphe duymaya başladığını belirten Jeffrey, Türkiye'nin ABD'nin SDG'yi baskı unsuru olarak kullanmasından ve daha büyük bir planı olmasından endişe ettiğini kaydetti. Bunun doğru olmadığını belirten Jeffrey, ancak Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın ve çevresinin buna inandığını, ilişkilerin de bu nedenle zorlaştığını kaydetti. Jeffrey, son yıllardaki ilişkilerin büyük kısmının da bu temelin üstüne kurulduğunu belirtti. Jeffrey, ABD'nin S-400 hava savunma sisteminin Türkiye tarafından satın alınmasını istememesinin gerekçeleri olarak bu sistemin Suudi Arabistan, Hindistan ve Mısır tarafından da satın alınmasından duyulan endişeyi, ayrıca F-35 programının önemli bir ortağı olan Türkiye'nin Rus hava savunma sistemini satın almasının Rusya'nın F-35'ler açısından güvenlik tehdidi oluşturabileceği kaygısını gösterdi. Türkiye için bir diğer anlaşmazlık konusunun Fethullah Gülen'e verilen sığınma hakkı olduğunu belirten Jeffrey, Gülen'in Türkiye'ye iade edilememesinin ardında yatan yasal zorunlulukları Erdoğan'a anlatmanın çok zor olduğunu belirtti.

“TÜRKİYE NATO İTTİFAKI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ”

Türkiye'nin NATO ittifakı içindeki önemine vurgu yapan Jeffrey, Soğuk Savaş'ın sonunda ABD ve NATO'nun dikkatinin Türkiye'nin yakın çevresine yöneldiğini söyledi. Jeffrey, Balkan Savaşları, Karadeniz civarındaki askıya alınmış sorunlar; Dağlık Karabağ, Abhazya, Kırım, Afganistan, Orta Doğu, Filistin, Suriye ve Irak'ın birer kırılma noktası olduğunu belirtti. Türkiye'nin bu bölgelerde tarihi boyunca çıkarları ve güçlü geleneksel bağları olduğunu hatırlatan Jeffrey, Türkiye'nin gerek doğusundaki Kürecik Radar İstasyonuyla gerekse IŞİD'e karşı düzenlenenler dahil birçok operasyonda kullanılan İncirlik Üssü'yle, Bosna'da, Afganistan'da krizlere müdahale edilmesinde NATO operasyonlarına büyük yardımı olduğunu söyledi. Jeffrey, Türkiye'nin ABD ve NATO politikası için Avrasya'da çok merkezi konumda olduğunu belirtti, bunun Türkiye'yle ilişkilerin önemli bir eksenini oluşturduğunu vurguladı. Orta Doğu'ya erişimde Türkiye'nin coğrafi olarak hayati olduğuna dikkat çeken Jeffrey, ancak Türkiye'nin Batı ittifakında sorun teşkil eden bir konuma geldiğini belirtti.

"ÜLKELER NATO’DAN ÇIKABİLİR AMA ÇIKARTILAMAZ”

Türkiye NATO'dan çıkabilir mi sorusuna ise Jeffrey, "Herhangi bir ülke NATO'dan çıkabilir, ama çıkartılamaz" dedi. Türkiye'nin NATO'dan çıkmasının çok ciddi sonuçları olacağını belirten Jeffrey, Afganistan'daki, Balkanlar'da ve Karadeniz'deki NATO operasyonlarına verdiği destek düşünüldüğünde, Türkiye'deki NATO üsleri ve ABD üsleri düşünüldüğünde bunun çok kötü olacağını söyledi. Jeffrey, "Daha da kötüsü Türkiye'nin sadece NATO'dan ayrılması değil başka ittifaklar kurması olur, bu da NATO'nun kurulmasından bu yana başına gelen en kötü darbelerden olur" yanıtını verdi. ABD'de de Türkiye algısında değişiklik olduğunu kaydeden Jeffrey, Demokratlar'ın Türkiye'nin insan hakları sicili konusunda endişelerini hatırlattı. Jeffrey, bu olumsuz havada Rum ve Ermeni lobisinin, İsrail lobisinin desteğinin Mavi Marmara'dan sonra ortadan kalkmasının, Irak işgalinin hızla sonuca varmamasından TBMM'den geçmeyen tezkerenin sorumlu tutulmasının etkisi olduğunu kaydetti. Jeffrey, ayrıca Erdoğan'ın Orta Doğu'da Katar'ın müttefiki olarak Müslüman Kardeşler'in nüfuz elde etme kampanyasını desteklediği görüşünün de hâkim olduğunu belirtti.
Muhabir: Alp Yanardağ