ABD’de acil durum: Trump hangi yetkilere sahip olacak, yetkilerini nasıl kullanabilecek?

Beyaz Saray, ABD Başkanı Donald Trump’ın ülkesinin Meksika sınırına duvar inşa edilmesi için acil başkanlık yetkilerini kullanabileceği mesajını verdi.

Trump ulusal acil durum ilan ederek Kongre’yi duvarın inşası konusunda karar alma sürecinin dışında bırakabilir. Ancak bu tutum, özellikle Demokratlar nezdinde anayasal normları ihlal eden saldırgan bir tutum olarak görülüyor.

Peki Trump ulusal acil durum ilan ederse, hangi yetkilere sahip olacak. 5 soruda derledik:

Acil başkanlık yetkileri neler?

ABD Başkanı ulusal acil durum ilan ederek yetkilerini genişletebiliyor.

Böylece yönetim ulusal kriz durumlarında daha hızlı karar alıp bu kararları uygulamaya koyabiliyor.

Trump ABD-Meksika sınırındaki göçmen krizinin ulusal bir kriz olduğunu öne sürüyor.

Acil durum ilan edildiğinde ABD Başkanı 100 farklı yasada yer alan özel yetkilere sahip oluyor.

Trump bu yetkileri duvar inşa etmek için kullanabilir mi?

Belki. ABD’de düşünce kuruluşu Brennan Center Özgürlük ve Ulusal Güvenlik Programı direktörü Elizabeth Goitein, Trump yönetiminin iki yasaya dikkat çekerek Kongre’den açıkça yetki almadan harekete geçebileceğini söylüyor.

Bu yasalardan biri ordunun acil durum hallerinde “Milli savunma için hayati sivil savunma projeleri, askeri inşaatlar ve izinli sivil çalışmalarda” destek vermesini öngörüyor.

Diğer yasa da Savunma Bakanı’na acil durumlarda askeri inşa projelerine başlamasına yetki veriyor.

Bu ve buna benzer yasalarda ABD Başkanı’na, kriz durumlarında fonları başka amaçlar için yönlendirme esnekliği sağlanıyor.

Trump’ın yasal yetkileri açık mı?

Hayır. Eğer Trump acil durum yetkilerini bir duvar inşa etmek için kullanırsa dava edilmesi büyük olasılık.

Goitein, Trump’ın yetkilileriyle ilgili “ciddi yasal bir dava açılabileceğini” vurguluyor.

ABD yönetimi Kongre’nin mevcut yasalarda orduya uyuşturucu kaçakçılık koridorlarını engellemek için bariyer ve çitler inşa etmesi yetkisi verdiğini savunabilir.

Öte yandan yönetimin duvarın askeri bir tesis ve yerleşke olmaksızın askeri inşaatın yasal tanımına uyduğunu ve güney sınırındaki durumun silahlı kuvvetlerin dahil olması gereken bir kriz olduğunu ispatlaması gerekebilir.

Gerçekten ABD-Meksika sınırında acil bir durum var mı?

Kasım 2018’de her gün 2 bin kişi sınırda ya gözaltına alındı ya da geri çevrildi.

Trump’ın planına destek verenler bu sayıların acil duruma işaret ettiğini savunuyor.

Ancak güney sınırındaki göçün 10 yıl öncesine kıyasla çok daha düşük olduğunu söyleyenler de var.

Goitein, mevcut durumun olağanüstü hal gerektirdiğine inanmıyor:

“Bu çok hızlı hareket eden tamamen öngörülmemiş ve acilen engellenmesi gereken bir durum olması gerekli. Bu böyle bir durum değil ve siyasi sürece bu şekilde bir kısa devre yaptırmak gücün cidden kötüye kullanılması demek.”

ABD’de başkanlar ne sıklıkla acil durum yetkilerini kullanıyor?

Trump’ın selefi Barack Obama 13 kez, George W. Bush da 12 kez acil durum ilan etti. Eğer Trump bu adımı atarsa kendi yönetiminde dördüncü kez olacak.

Ancak diğer başkanlar bu yetkileri genelde ‘terörle bağlantılı olmakla’ suçlanan kişi ve kurumların fonlara ulaşmasını engellemek ya da insan hakları ihlallerinde bulunan ülkelerde yatırımları durdumak gibi dış politika krizlerinde kullanmıştı.

Brennan Merkezi’nden hukuk uzmanı Andrew Boyle, “Bir başkanın Kongre’nin açıkça reddettiği bir inşaat projesine fon yaratamak için acil durum ilan etmesi son derece ender. Bu diğer başkanların yaptığından çok farklı” diyor.

Ulusal acil durum yasaları doğal felaketler için kullanılmıyor.